Wie schade toebrengt aan een ander, moet die schade vergoeden. Geldt dat ook als een rechter een onjuist oordeel velt? Nauwelijks. In de meest ruime uitleg van de laatste Nederlandse jurisprudentie is aansprakelijkheid wegens onrechtmatige rechtspraak mogelijk als er sprake is van grof plichtsverzuim of erger, maar zelfs dat is omstreden. Een fout in de beoordeling van het geschil of een fout in de interpretatie van de wet is in elk geval niet voldoende. Wie daarmee geconfronteerd meent te worden, kan alleen gebruikmaken van hoger beroep en de andere bij wet geregelde rechtsmiddelen. Deze stand van zaken is het voorlopig eindpunt van een historische ontwikkeling waarin regels over aansprakelijkheid van rechters verschillende vormen kenden, variërend van ogenschijnlijk zeer ruime aansprakelijkheid tot bijna gehele immuniteit. Die verschillende vormen zijn terug te voeren op teksten uit de wetgeving van de Romeinse keizer Justinianus. Die teksten vormen een lastig te doorgronden puzzel. Het proefschrift verdedigt dat er in de Romeinse tijd drie fasen zijn geweest wat betreft aansprakelijkheid van rechters: aansprakelijkheid voor rechtsweigering, aansprakelijkheid in gevallen van boos opzet en tot slot een soort risicoaansprakelijkheid voor onjuiste oordelen.
Dr. mr. Marten Reijntjes is Universitair Docent burgerlijk (proces)recht aan de Rijksuniversiteit Groningen
Voor Forum Romanum (Rechtshistorisch dispuut UvA en VU Amsterdam), zie hier.