Je bent zelf ethicus?
Inderdaad. Ik werk op het VUmc bij de afdeling Metamedica als trainer, onderzoeker en teamleider voor het team Ethiek & Filosofie, een groep van ruim 25 ethiekdocenten, onderzoekers en Moreel Beraad trainers. We houden ons o.a. bezig met ethiekondersteuning voor VUmc en VU. Dat betekent vooral dat we medici, patiënten, managers en onderzoekers helpen met het nadenken over ethische dilemma’s en het verbeteren van de besluitvorming en kwaliteit van het werk. Ethiekondersteuning is meer kritisch meedenken dan adviseren vanuit een expertrol. Hiervoor is een methodiek Moreel Beraad ontwikkeld. Onderzoek laat zien dat deze helpt om lastige situaties beter te hanteren, dat het de samenwerking en besluitvorming verbetert en dat het helpt bij het maken van nieuw beleid of nieuwe richtlijnen. Met als ultiem doel betere zorg.
Noem eens een dilemma?
Een indringende casus die lang geleden speelde ging over een jonge man die vrouw wilde worden, een transgender. Hij was matig begaafd en er was alcoholproblematiek in het spel. Je kunt je het dilemma voorstellen. Wat te doen? Wat is goed? Als je meegaat in de wens van de persoon, is het probleem dan opgelost? Kan hij wel voldoende overzien hoe zwaar het traject is, en wat de consequenties zijn?
Aan de andere kant: stel dat we de behandeling niet aanbieden, wat zijn dan de gevolgen? Depressie? Weer of meer alcoholproblemen? Suïcidegevaar?
Op zo’n moment is een Moreel Beraad een methode dat het denken faciliteert. Wat is in dit geval goede zorg? Hoe kunnen we alle waarden en betrokkenen zoveel mogelijk recht doen?
Mensen zijn het toch altijd oneens met elkaar?
Dat komt zeker voor, maar ook daarin kan moreel beraad als methodiek helpen. Het met elkaar oneens zijn kan de werkverhouding verstoren. Het kan een heel team minder effectief maken. Dat komt de zorg meestal niet ten goede. Met moreel beraad kan je ook leren naar de argumenten van anderen te kijken zonder daar een oordeel over te hebben. Constructive disagreement noemen ze dat zo mooi in het Engels.
Hoe is het afgelopen met de man?
Zijn wens is destijds niet gehonoreerd. Men heeft wel ingezien dat hij intensieve begeleiding, hulp en zorg nodig heeft om verder te kunnen en te leren wat nodig is om later dat traject eventueel in te kunnen gaan. Door het moreel beraad leerde men: cruciaal is in contact blijven en recht doen aan de waarden van de man. Het was dus niet: u vraagt wij draaien, maar ook niet: dat doen we niet, sterkte ermee.
Tot slot: waarom moeten we naar het congres?
Het is geen abstract, technisch congres voor alleen ingewijden. Het gaat vooral om de dagelijkse gezondheidspraktijk en de rol en bijdrage die ethiek daarin kan hebben. Dat maakt het congres interessant voor zorgprofessionals, studenten, management, patiëntenverenigingen en iedereen die zich interesseert in praktische filosofie en ethiek. Daarnaast krijgen werknemers en studenten van VU en VUmc een forse korting op de toegangsprijs door de subsidie van VUvereniging. Mooi meegenomen toch?
Wij steunen: Ethics in Action
Hoe beslist een medicus rondom het levenseinde? Mogen we dwang gebruiken in de psychiatrie? En hoe behoud je integriteit binnen het concurrerende veld van wetenschappelijk onderzoek? Zo maar een paar vragen die aan de orde kunnen komen bij het Europees Ethiek Congres dat in september op de VU plaatsvindt. Aan het woord is Bert Molewijk, projectleider voor dit congres.
