Vertel eens over je vak.
Amsterdam heeft een enorme collectie uniek Protestants erfgoed uit alle stromingen. Neem de Dopers, Lutheranen, Remonstranten, Calvinisten: allemaal zijn ze hier vertegenwoordigd. De VU beheert op het gebied van de calviniana bijvoorbeeld een geweldige collectie, die alleen door Geneve wordt overtroffen.
Dat erfgoed is erg aansprekend materiaal. Het is niet alleen onze geschiedenis, maar er zijn echt sterke parallellen met de huidige tijd in te vinden. Amsterdam was in de vroegmoderne tijd een toevluchtsoord voor Protestanten. Vluchtelingen. Die hebben we tegenwoordig weer. Het is een relevante geschiedenis. Ook toen waren er migratie- en integratievraagstukken. Is ons huidig idee hoe daar mee om te gaan het enige goede? Dat kunnen we relativeren.
Nu is er paniek: dit hebben we nog nooit eerder meegemaakt, ongeëvenaard. Niet waar! Wist je dat vroeger de bevolking in Geneve in tien jaar tijd verdubbelde door de Protestantse vluchtelingen?
Maar dat is toch niet echt te vergelijken?
Nou, ik kan niet in een tijdmachine stappen, dus absolute zekerheid heb ik niet, maar ik denk dat tegen een Franse Hugenoot in die tijd minstens zo vreemd werd aangekeken als nu de Syrische vluchteling soms meemaakt. De wereld was toen echt veel kleiner. Wat nu binnen één dag bereisbaar is, daar deed men toen weken of maanden over.
Er werd wel anders mee omgegaan. Het sociaal vangnet was toen beperkt. Men moest zelfredzaam zijn en de moraal was dat je eerst een tijd moest werken voordat je ook rechten kreeg. Maar ook de beeldvorming was in die tijd anders: positief. De ontvangende samenleving profiteerde van de nieuwkomers. IJverige, hardwerkende mensen, die aan de economie bijdroegen en het sterfteoverschot compenseerden.
De Hugenoten kregen zo, hoe vreemd ze ook waren, privileges toegekend. Uit puur economisch gewin.
Inderdaad sterke overeenkomsten.
Angela Merkel is zo’n beetje de enige die nu voorstaat waar het vroeger ook al om ging. Dat is vooruitziend genoemd. We horen onze verhalen te weinig en het historisch geheugen is kort, als het al aanwezig is. En daar ligt onze grote uitdaging: hoe maken we deze aansprekende materie toegankelijk, hoe houd je het vitaal? En hoe leg je die verhalen uit aan een sterk geseculariseerde wereld?
Weet je trouwens dat veel gereformeerde Nederlanders rond 1555 naar Frankfurt trokken? Die kwamen daar tussen de Lutheranen terecht en integreerden totaal niet. Ze kregen zelfs een stuk land om hun eigen enclave te bouwen: Frankenthal. Die Nederlanders hadden tot in de 18e eeuw nog steeds hun eigen diensten. Het waren pure economische vluchtelingen. Over integratievraagstukken gesproken.
En wat ondersteunt VUvereniging nu?
Onder andere net gepromoveerde wetenschappers krijgen bij ons een fellowship om onderzoek naar een specifiek onderwerp te doen. Met de unieke collectie en onze kennis als achtergrond kunnen ze hier een schat aan ervaring opdoen. Sommigen blijven een paar weken, anderen een paar maanden. En het mooie is dat je ze in korte tijd één tot twee treden ziet groeien in hun vak. Die subsidie helpt ons en deze mensen een drempel over. Het genereert ook andere subsidies en het fungeert als een enorm vliegwiel voor startende academici in een moeilijk veld. En last but not least: het draagt bij aan de ontsluiting van onze kennis.
- Meer info over het onderzoek op: www.achhp.nl
