Als mensenrechtenadvocaat en hoogleraar aan de universiteit van Zimbabwe zag hij cliënten en collega’s opgepakt en gemarteld worden en soms zelfs verdwijnen. “Je hoefde niet eens rechtstreeks tegen de regering te zijn; kritische vragen stellen was genoeg om gearresteerd te worden,” vertelt hij.
Toen Simbarashe zelf ook werd gearresteerd, vluchtte hij. Eerst in ballingschap naar Duitsland, maar al gauw werd duidelijk dat terugkeer niet mogelijk was: “Ik schreef kritische columns, bleef vragen stellen en collega’s helpen. Dan maak je je niet populair bij de autoriteiten,” grinnikt hij. “Dus moest ik mijn leven opnieuw in gaan richten, in Europa.”
“Kritische vragen stellen was genoeg om gearresteerd te worden.”
Zo kwam Scholars at Risk in beeld, een internationaal netwerk van wetenschappelijke instellingen dat zich wereldwijd inzet voor bedreigde wetenschappers en voor academische vrijheid. De VU maakt met het Academic Freedom Program sinds 2009 onderdeel uit van dit netwerk en heeft al meer dan 20 gevluchte wetenschappers geholpen. Via de Rijksuniversiteit Groningen landde Simbarashe in 2018 bij de VU Amsterdam. “VU Academic Freedom Program was m’n redding,” zegt hij stellig. “Zij helpen niet alleen met praktische zaken als huisvesting, verblijfsvergunningen en verzekeringen, maar bieden ook een groot academisch netwerk. Bij de VU sluit mijn werk perfect aan bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid en heb ik een inspirerend platform om me in te kunnen blijven zetten voor academische vrijheid, transitional justice en anti-corruptie. In plaats van zo’n 100 Zimbabwaanse studenten, bereik ik nu miljoenen mensen - wereldwijd, zowel binnen als buiten de academische wereld.”
Academische vrijheid is de basis van ontwikkeling, van een gezonde democratie, van een gemeenschap van wereldburgers die open, kritisch, en vreedzaam met elkaar omgaan, zegt Simbarashe. “Maar die vrijheid is nooit vanzelfsprekend – zelfs niet in democratische landen, merken we helaas steeds meer,” voegt hij eraan toe. “Investeren in academische vrijheid en vervolgde wetenschappers, is investeren in de opleiding van studenten tot de kritische, verantwoordelijke wereldburgers die we nodig hebben voor een rechtvaardige duurzame toekomst.”
“Investeren in academische vrijheid is investeren in kritische, verantwoordelijke wereldburgers.”
Simbarashe zegt: “Een wetenschapper ondersteunen betekent niet slechts één persoon helpen, het heeft een domino-effect. Je beïnvloedt de studenten die zij onderwijzen, de gemeenschappen waarin zij actief zijn en de samenlevingen die zij helpen veranderen.”
Investeer in een rechtvaardige toekomst en zorg ervoor dat wetenschappers in alle vrijheid kunnen leren, onderzoeken en onderwijzen!
