Pereira Urias was al tijdens zijn jeugd in Brazilië geïnteresseerd in maatschappelijke thema’s als ongelijkheid en armoede. Na zijn studies economie en wetenschaps- en technologiebeleid kwam hij naar Nederland om promotieonderzoek te doen naar toegang tot medicijnen. ‘Dat inspireerde me vervolgens om naar duurzaamheid te kijken, en dan vooral naar de vraag hoe je de energietransitie op een rechtvaardige manier vormgeeft’, zeg Pereira Urias.
‘Er wordt vaak gezegd dat we niemand moeten achterlaten in de energietransitie. Maar ik wil kijken hoe we mensen meenemen die al achtergelaten zijn, op een manier waar ook zij van kunnen profiteren.’
Niet dezelfde taal
Als vertegenwoordiger van het Athena Instituut en het Community Service Learning-team maakt Pereira Urias deel uit van de Kennisalliantie Duurzaamheid Nieuw-West. Hierin werken de gemeente Amsterdam, VU, HvA en VoorUit samen met bewoners en organisaties uit de buurt om het stadsdeel te verduurzamen. Toen de gasprijzen in 2021 begonnen te stijgen besloten deelnemers dat de focus van de alliantie op energie moest komen te liggen.
‘Na een paar vergaderingen realiseerde ik me dat onderzoekers, waaronder ikzelf, en bewoners niet dezelfde taal spraken. De bewoners waren weliswaar geïnteresseerd in duurzaamheid, maar hun prioriteit lag veel meer bij energiearmoede. En technische oplossingen als zonnepanelen en warmtepompen zijn niet interessant als je een woning huurt.’
Ook merkte hij dat duurzaamheid werd gezien als iets dat op werd gelegd door de overheid. En daar hadden veel bewoners slechte ervaringen mee, bijvoorbeeld door de toeslagenaffaire. ‘Toen de gemeente huishoudens met een laag inkomen wilde compenseren voor hoge energieprijzen, wilden sommige bewoners in Nieuw-West dat geld niet accepteren. Want hoe wisten ze dat ze dit bedrag later niet alsnog terug zouden moeten betalen?’
Energiebespaarservice
Ondanks alle goede bedoelingen sluiten initiatieven rondom de energietransitie dus niet genoeg aan op de ervaring van de bewoners van Amsterdam Nieuw-West en Zuidoost. Pereira Urias: ‘De energietransitie moet onderdeel zijn van een breder verhaal over welzijn. Ook moet je bewoners écht betrekken, en mensen niet pas aan tafel uitnodigen als de beslissingen al zijn genomen.’ Zelf ziet hij een kans voor sociale energiecoöperaties, waarbij burgers zelf eigenaar zijn van hun energie. ‘Maar het vereist nog veel werk om dit op een inclusieve manier vorm te geven.’
Een concreet initiatief dat volgens Pereira Urias werkt is de energiebespaarservice van de gemeente Amsterdam. Hierbij gaan energiecoaches langs de deuren om, als de bewoners het willen, snelle maatregelen door te voeren om het huis beter te isoleren. Waarom het werkt? ‘Omdat het niet van bovenaf gestuurd is. Dit initiatief komt oorspronkelijk van sociale organisaties in Zuidoost, als reactie op de energiecrisis.’
