Postma vertelt de verhalen achter de getoonde boeken. ‘Ik ben opgegroeid in een dorp vlakbij Franeker, in mijn jeugd kwam ik er vaak. Later kreeg de geschiedenis van de Franeker Universiteit - in 1811 door Napoleon gesloten - steeds meer mijn interesse. Alle Nederlandse universiteiten vertellen over hun geschiedenis. De Franeker Universiteit kan dat zelf niet meer doen, daarom heb ik dat op me genomen!
Oudtestamenticus
Bovendien had Franeker heel goede hoogleraren Hebreeuws. Als oudtestamenticus heb ik het Hebreeuws bestudeerd en gedoceerd. In deze tentoonstelling laten we veel boeken zien die al in de 16e en 17e eeuw voor het onderwijs in het Hebreeuws werden gebruikt.’
Hebreeuwse letterfonten in 16e eeuwse Franeker
‘In Franeker kon men in de 16e eeuw al drukken met Hebreeuwse fonten – dat was heel bijzonder. In de tentoonstelling zie je het eerste boek dat hoogleraar Hebreeuws Drusius in Franeker liet drukken. Daar zitten al een paar stukjes Hebreeuws font in. Het is een filologisch commentaar op het boek Ruth. Hij geeft uitleg over moeilijk te vertalen Hebreeuwse woorden en uitdrukkingen. Drusius trok leerlingen uit heel Europa. Twee van zijn leerlingen, Baudartius en Bogerman, hebben meegewerkt aan de Statenvertaling wat betreft het Oude Testament.’
Een snoepje
‘Ook heel bijzonder is het psalmenboekje van hebraïcus en theoloog Coccejus. Het bevat de 150 psalmen in het Hebreeuws, waarvoor hij zelf de vertaling heeft gemaakt. Hebreeuws wordt gelezen van rechts naar links, dus zijn Latijnse vertaling staat op de linkerpagina. Hij maakte dit boekje op verzoek van zijn meest geliefde Hongaarse studenten. Het is zakformaat, een echt snoepje en heel zeldzaam. Ik kende het vooral uit Hongaarse bibliotheken en heb er jaren naar gezocht.’
Fascinatie voor Hongaarse drukken
‘Mijn moeder was Hongaarse, maar pas toen we in 1984 voor het eerst naar Hongarije gingen, ontdekte ik dat er veel Hongaarse studenten in Franeker gestudeerd hebben – tot 1811 in totaal zo’n 1200. De Hongaren die in Franeker gestudeerd hebben zijn vanaf 1986 een speerpunt geworden in mijn onderzoek. Ik heb ook nog steeds een leerstoel over dit thema in Hongarije.’
Hoorcolleges en dispuutcolleges
‘Een tweede rode lijn in de tentoonstelling zijn de disputaties die Hongaarse studenten in Franeker lieten drukken. Het onderwijs bestond in die tijd uit hoor- en dispuutcolleges. Voor die laatste moesten studenten een disputatie schrijven en onder leiding van de hoogleraar verdedigen. Ze werden in kleine oplage (80-100) gedrukt en circuleerden alleen binnen de universiteit. Al het onderwijs was in het Latijn, dus de Hongaren schreven ze ook in het Latijn. Deze boekjes geven een mooie inkijk in de universiteits- en wetenschapsgeschiedenis.‘
