Zo neutraal als techbedrijven AI presenteren, is deze nieuwe technologie namelijk niet. Gelukkig zijn er bij de VU wetenschappers zoals Felienne Hermans die ons bewust maken van deze schaduwkanten.
Felienne Hermans houdt zich als hoogleraar Computer Science Education bezig met zowel de technologische kant van AI als met de ethische aspecten ervan. Relevanter dan dit kan haar werk niet worden, nu bedrijven als OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT, de ambitie loslaten dat hun taalmodellen ‘politiek onbevooroordeeld’ moeten zijn.
Hoe heeft dit impact op ons, als alledaagse gebruiker? Hermans geeft hiervan een interessant voorbeeld. Stel dat je in een zoekmachine een vraag opzoekt als: is de arbeidsparticipatie van vrouwen hoog? Een jaar of vijf geleden kwam je dan terecht op verschillende websites of bij krantenartikelen, ieder met een eigen invalshoek op deze vraag. ‘Ja, hoger dan ooit’, zegt de historische blik. ‘Nee, omdat kinderopvang duur is’, zegt de economische blik. Dit zijn allebei valide antwoorden, allebei vanuit een ander perspectief. Geen enkel perspectief is volledig neutraal en zelfs binnen een perspectief kan men van mening verschillen.
Heel anders is het antwoord dat je nu krijgt van AI-systemen als ChatGPT en Copilot. Zij geven je een pasklaar antwoord. “Dit klinkt misschien triviaal”, zegt Hermans, “maar het resultaat zorgt wel voor een valse neutraliteit.” De context van het antwoord dat je krijgt ontbreekt namelijk, waardoor het antwoord gepresenteerd wordt als ‘feit’. Maar juist omdat AI een keuze maakt, is deze technologie verre van neutraal en ontneemt het de gebruiker de kans om een eigen oordeel te vellen op basis van die diversiteit aan invalshoeken. De invalshoeken die je vijf jaar geleden nog wel te zien kreeg.
Dit betekent dat de rol van de VU en wetenschappers als Felienne Hermans nóg belangrijker wordt. Zij kunnen bewustzijn creëren over het gevaar van gesimplificeerde waarheden, maar ook inzetten op de kansen die deze nieuwe technologie biedt. AI op een verantwoorde manier de maatschappij inbrengen, vraagt namelijk om een kritische blik vanuit meerdere invalshoeken.
