Op de foto zien we een van de 21 agenda’s uit het archief van Rutgers.
Op zee gearresteerd
Op 5 februari 1945 overleed Rutgers in een Duitse gevangenis. Op 26 april 1944 was hij op zee gearresteerd tijdens een poging om per boot Engeland te bereiken. De motor had het begeven.
Geen enkele verwijzing naar begin van de oorlog
Maar liefst 21 van zijn agenda’s zijn bewaard gebleven. Op de datum 10 mei 1940 zien we geen enkele verwijzing naar de Duitse inval of het begin van de oorlog. Er staan slechts enkele afspraken. Typerend voor een nuchtere, zakelijke man. Maar hij was ook sterk maatschappelijk betrokken.
Ruim 600 vluchtelingen geholpen
In 1928 was Rutgers benoemd tot hoogleraar aan de VU. In zijn eerste rectorale rede van 1933 sprak hij zich principieel uit tegen de Nationaalsocialistische staat. Drie jaar later werd hij voorzitter en drijvende kracht achter het Protestants Hulpcomité voor Uitgewekenen om Ras of Geloof. Ruim zeshonderd vluchtelingen werden uiteindelijk door het comité geholpen.
Verzetsheld
Rutgers kan met recht een verzetsheld genoemd worden. In 1940 nam hij als rector een uitgesproken anti-Duits standpunt in. Ook was hij actief in het schoolverzet, maakte deel uit van het ondergrondse bestuur van de Antirevolutionaire Partij en was betrokken bij de oprichting van Trouw. Hij werd verschillende keren gearresteerd en weer vrijgelaten.
Tijd voor een biografie
Over Victor Henri Rutgers is relatief weinig literatuur te vinden. Hij verdient, bijna 75 jaar na zijn overlijden een biografie. Het archief bij de collectie HDC | Protestants Erfgoed staat er klaar voor.
B. De Gaay Fortman, Levensbericht van Prof. Mr. V.H. Rutgers (Kampen, z.d.) ‘Rede ter herdenking van Prof. Mr. V.H. Rutgers, uitgesproken in de Senaatsvergadering van 27 maart 1945 door Prof. Mr. J. van Oranje’ in: De VU in oorlogstijd, Wageningen 1946
J.W. Brouwer, Inventaris van het archief van V.H. Rutgers, VU Amsterdam 1992. Gjalt Zondergeld, ‘Victor Henri Rutgers. Politicus, professor, verzetsheld’ in: Ab Flipse (red.) Verder kijken. Honderdvijfendertig jaar Vrije Universiteit Amsterdam in de samenleving, Amsterdam 2016.
