Subprojecten ECoPH

Subprojecten

• Exploratie van het ecologische weefsel – Het belang van ecocentrische wereldbeelden en epistemologieën voor Planetary Health

  De wereld staat op een ecologisch kantelpunt. Terwijl de wetenschap steeds nadrukkelijker wijst op de onderlinge verwevenheid van mens en planeet, blijft het dominante perspectief binnen Planetary Health gevangen in een antropocentrisch paradigma. Dit perspectief erkent weliswaar dat menselijke gezondheid afhankelijk is van een stabiele biosfeer, maar plaatst de natuur nog altijd in een instrumentele rol: een systeem dat functioneert ten behoeve van de mens, eerder dan een intrinsiek waardevolle entiteit met eigen bestaansrecht.

  Dit PhD-project onderzoekt hoe ecocentrische wereldbeelden en epistemologieën kunnen bijdragen aan een fundamentele verschuiving in de conceptualisering van de mens-natuurrelatie binnen Planetary Health. In plaats van de natuur te benaderen als een achtergronddecor of een hulpbron, verkennen ecocentrische tradities een relationele werkelijkheid waarin alle levensvormen een intrinsieke, wederkerige verbondenheid delen. Door middel van heuristisch onderzoek en een ethno-narratieve benadering, duikt dit project in de diepere lagen van hoe ecocentrische gemeenschappen – waaronder inheemse groepen en ecologische denkers – deze verbondenheid conceptualiseren en belichamen.

  Promovendus: Renée Robbers

  Renée Robbers is promovendus aan de Universiteit van Maastricht en onderzoekt hoe ecocentrische wereldbeelden Planetary Health kunnen verrijken. Op het snijvlak van antropologie, filosofie en activisme richt ze zich op epistemische rechtvaardigheid en de integratie van diverse kennissystemen. Ze is geïnteresseerd in hoe gangbare wetenschappelijke benaderingen kunnen worden uitgedaagd en verrijkt door alternatieve manieren van kennisproductie en onderzoek.

  Promotoren: Pim Martens, Hans Alma

  Zie ook: De mensen achter Planetaire Gezondheid als Existentiële Uitdaging

• Ecologische verbeelding - Planetary Health vanuit een existentiële benadering

  Waar hebben we het eigenlijk over wanneer we het over het ‘planetaire’ hebben? En wiens ‘gezondheid’ nemen we écht in ogenschouw wanneer we ons richten op planetaire gezondheid? Het blijkt lastig om onze antropocentrische veren af te schudden, we zijn immers mensen. Al valt zelfs dat te bezien: kunnen verschillende soorten mensen eigenlijk wel op één hoop gegooid worden? Geldt de gezondheid van de een niet (stiekem) als meer wezenlijk dan die van de ander? Bovendien gaat de aandacht vaak uit naar de fysieke gezondheid en verdwijnen geestelijke en spirituele gezondheid naar de achtergrond. In dit postdoc-project wordt een visie op planetaire gezondheid ontwikkeld die het lichaam niet veronachtzaamt en tegelijkertijd ruimte zoekt voor andere wezenlijke, existentiële benaderingen. Wat betekent het om de vraag te stellen naar het planetaire, naar gezondheid, naar planetaire gezondheid, in tijden van ecologische ineenstorting?

  Postdoctoraal onderzoeker: Lisa Doeland

  Lisa Doeland is filosoof. Ze werkt als postdoctoraal onderzoeker aan de Vrije Universiteit en is als docent verbonden aan het Instituut voor Interdisiplinaire Studies (UvA). Haar onderzoek richt zich op het planetaire, het unheimische, extinctie, apocalyptisch denken, de ecologische catastrofe en groene ideologie. In haar dissertatie onderzoekt ze de verschillende manieren waarop we bespookt worden door afval. Wat vertelt het afvalspook ons over fantasieën met betrekking tot recycling zonder restjes binnen een circulaire economie? Apocalypsofie (2023) is haar meest recente boek.

  Zie ook: De mensen achter Planetaire Gezondheid als Existentiële Uitdaging

• Aan genezing voorbij – De potentiële bijdrage van geestelijke zorg aan planetaire gezondheid

  In aanvulling op psychologische inzichten met betrekking tot  de reactie van mensen op de ecologische crisis, bestudeert dit PhD-project existentiële zorgen over onze problematische manieren van omgaan met de aarde, en exploreert wegen naar spirituele gezondheid en transformatie. Spiritualiteit wordt daarbij begrepen als een transformatieve praktijk, gekenmerkt door een aandachtige openheid voor het leven in zijn vele verschijningsvormen, en door intense ervaringen van verbondenheid met een groter geheel. Een spirituele levenshouding wordt opgeroepen door een diep geraakt zijn of zich uitgenodigd voelen door een ander of Ander, waarop men leert antwoorden met levensbeaming. Spirituele gezondheid houdt in dat iemand kan participeren in het leven in overeenstemming met diens diepste waarden, en manifesteert zich in gevoelens van verbondenheid, betekenisgeving en de motivatie om levensbevorderend te handelen.

  Uitgaande van het perspectief dat het bij planetaire gezondheid niet gaat over het genezen van een ziekte en dat we nieuwe voorstellingen nodig hebben van onze relatie tot de Aarde, wordt geput uit contemplatieve benaderingen in theologie, mystieke en wijsheidstradities om tot nieuwe werkvormen voor op spirituele gezondheid gerichte zorg te komen. Deze werkvormen worden onderzocht in case studies en geanalyseerd vanuit een contemplatief ecologisch perspectief. Doelstelling van het onderzoek is om een ecospirituele benadering van geestelijke zorg te ontwikkelen, die mensen kan ondersteunen in hun zoeken naar spirituele transformatie.

  Promovendus: Evanne Nowak

  Evanne Nowak is promovendus aan de Vrije Universiteit Amsterdam en werkt als freelance programmamaker, curator en moderator op het snijvlak van filosofie, ecologie, kunst en rechtvaardigheid. Terugkerende vragen die zij onderzoekt zijn: hoe te leven in een tijd van ecologische ontwrichting? Hoe kunnen we onze gevoelens van klimaatdepressie en eco-angst serieuzer nemen? Ze niet relativeren of laten uitdoven, maar doorleven, onderzoeken en omzetten in politieke emoties: solidariteit met niet-menselijke en met toekomstige, verre, onbekende anderen?

  Promotoren: Hans Alma en Pim Martens

  Zie ook: De mensen achter Planetaire Gezondheid als Existentiële Uitdaging

• In liefde de Aarde bewonen

  In dit door het Apostolisch Genootschap bekostigde PhD-project wordt onderzoek gedaan naar een religieus-humanistisch perspectief op liefde en de relevantie daarvan voor onze omgang met de ecologische crisis. Het onderzoek draait om de vraag hoe wij in liefde de Aarde kunnen bewonen. Hoe kan liefde vanuit een religieus-humanistisch perspectief worden begrepen en wat betekent dit voor de apostolische notie van in liefde werken aan een (mens)waardige wereld? De filosofie van liefde van Iris Murdoch speelt een grote rol in het onderzoek. Volgens haar kunnen mensen in moreel en spiritueel opzicht groeien door liefdevol en aandachtig te kijken. Dat klinkt wellicht zoetsappig, maar heeft juist te maken met je openstellen voor aspecten van de werkelijkheid die zeer confronterend kunnen zijn, zoals het wekelijks uitsterven van unieke soorten door toedoen van menselijk handelen.

  Een andere filosoof die een belangrijke rol in dit onderzoek speelt is Günther Anders. Volgens hem is de afgelopen eeuw een ongekende situatie ontstaan waarin de vernietigende mogelijkheden van mensen drastisch zijn toegenomen en ook worden benut. Tegenwoordig gaat dat niet alleen over de nog altijd aanwezige nucleaire dreiging, maar onder andere ook over klimaatverandering, vervuiling, pandemieën en onomkeerbare extinctie. Wat gebeurt er wanneer we op het punt staan diep doordrongen te raken van de realiteit dat wijzelf en onze maatschappij hieraan bijdragen? Leidt dat tot wegkijken, bagatelliseren, een existentiële crisis? Of is er een alternatief denkbaar waarin we recht blijven doen aan wat we zien en werk maken van het werkelijk liefdevol bewonen van de Aarde?

  Promovendus: Stephan Huijboom

  Stephan Huijboom is opiniemaker bij het Apostolisch Genootschap. Stephan groeide op in Amsterdam, waar hij klinische psychologie en filosofie studeerde. Hij woont samen met zijn vriendin en twee katten in Hoorn en is ook regelmatig bij zijn andere vriendin. Muziek, films en heel veel boeken houden hem vooralsnog van de straat. Hij verwondert zich regelmatig over de onbevattelijke grootsheid en echtheid van het heelal.

  Promotoren: Hans Alma, Katrien Schaubroeck en Hein van Dongen

  Zie ook: De mensen achter Planetaire Gezondheid als Existentiële Uitdaging