De meeste scholieren eten liever friet met kroket dan volkorenbrood met fruit. Voedingsdeskundige Jaap Seidell onderzoekt met supermarkten, scholen en gemeentes hoe je jongeren - en ook kinderen en volwassenen - gezonder kunt laten eten.
‘Wij onderzoeken wat mensen eten, waar ze eten, en waarom ze kiezen voor bijvoorbeeld fastfood of suikerhoudende dranken, in plaats van voor groenten en fruit. We gaan daarvoor naar de supermarkten, kinderdagverblijven en scholen toe. Daar kijken we wat er gebeurt als we ingrijpen. Bijvoorbeeld: Drinken kinderen inderdaad minder limonade als scholen watertappunten gaan plaatsen?’
Obesitas
Al jaren proberen overheid en gezondheidsorganisaties het percentage kinderen en volwassenen met overgewicht terug te dringen. Maar tot nog toe tevergeefs: bijna de helft van alle mensen is te dik en 14% lijdt aan obesitas, volgens de huidige gezondheidsnormen. Van de jongeren tot 17 jaar heeft 13,5 % overgewicht en is 2,8% obesitas. Met alle problemen van dien, zoals minder zelfvertrouwen en meer kans op hart- en vaatziekten en diabetes. Nationale en regionale preventieplannen leiden vaak tot niks, omdat van veel ingrepen niet duidelijk is of ze de gewenste effecten hebben.
Kantine-scan
‘Wij zetten experimenten op en onderzoeken in hoeverre de maatregelen de gewenste effecten opleveren’, zegt Seidell. Niet door mensen te vragen wat ze die dag gegeten hebben, want dat is lastig bijhouden. In plaats daarvan bekijken we, bijvoorbeeld met de bedrijven of supermarkten, hoeveel meer van de gezondere voedingsmiddelen ze hebben verkocht, na deze te hebben gepromoot.’ Om te monitoren in hoeverre de Nederlandse kantines voldoen aan de, door het Voedingscentrum opgestelde richtlijnen, heeft de groep een ‘Kantine scan’ ontworpen. Dat is een online tool die scholen, bedrijven en sportclubs stimuleert regelmatig vragen in te vullen over het kantine-aanbod.
Schoolprestaties
Seidell kijkt ook naar de gezondheidseffecten. Wat leveren ingrepen in de omgeving op voor het gewicht, het slaapgedrag of de schoolprestaties? De groep werkt daarvoor samen met de andere Amsterdamse kennisinstellingen, de gemeente en gezondheidsorganisaties in het instituut Sarphati Amsterdam voor leefstijl gerelateerde aandoeningen. De deelnemende gezondheidswerkers vragen de ouders of ze de gegevens over hun kinderen (geanonimiseerd) mogen gebruiken, zodat de onderzoekers de veranderingen in gewicht, gezondheid en ziekte kunnen analyseren.
Betaalbaar
De interventies moeten natuurlijk ook betaalbaar zijn, en passen bij de cultuur van de organisaties. Een gezonde kantine die failliet gaat omdat de jongeren de koeken en marsen dan bij de buurtsuper halen, biedt weinig soelaas. Seidell, ook mede-directeur van Sarphati, zet de experimenten daarom graag op met alle belanghebbenden. ‘Zo proberen we nu ook de wethouders zover te krijgen dat ze in Amsterdam de suikerhoudende dranken met 25% gaan belasten’, vertelt hij. ‘Dat kan een gemeente doen. In Engeland is de suikertax dit jaar ingegaan, nadat een paar vooruitstrevende gemeentes zoals Liverpool konden laten zien dat het inderdaad leidt tot minder suikerinname.’