Veel mensen hebben de neiging om hun kansen verkeerd in te schatten in niet op voorhand verzekerde situaties. Hoe komt dat, wat zijn voorbeelden en hoe groot zijn onze kansen in die situaties?
Ons leven wordt gekenmerkt door het niet kennen van de toekomst. Hoe anders zou ons leven eruitzien als de toekomst ons wel bekend zou zijn! Niet dat dit een aantrekkelijk vooruitzicht is, want het niet kennen van de toekomst is natuurlijk ook een conditio sine qua non voor een `leefbaar’ leven: als alles van tevoren vaststaat en/of de toekomst ons bekend zou zijn dan zou het leven pas echt onleefbaar worden, om niet te zeggen onmogelijk. Toch heeft de mens altijd de toekomst willen kennen. Denk maar aan de populariteit van sterrenwichelaars die in de loop der eeuwen door velen geraadpleegd zijn die voor een belangrijke beslissing stonden, bijvoorbeeld door Romeinse keizers die aarzelden wel of niet een veldslag te beginnen. En nog steeds zijn er mensen die in astrologie geloven omdat ze denken dat de stand van de sterren hen iets kan vertellen over hun toekomst. We mogen ons gelukkig prijzen dat onze huidige politici zich niet door astrologen laten voorlichten. Dat alles neemt niet weg dat we wel graag een tipje van de sluier die over de toekomst hangt willen oplichten. Zo willen we graag het weer van de komende dagen weten, en beleggers willen weten of de markt gunstig is voor de aankoop van bepaalde aandelen.
Dit zijn maar twee voorbeelden die eenieder zonder moeite kan aanvullen. In al dit soort voorbeelden is één punt glashelder: wat men ook voorspelt honderd procent zekerheid dat de voorspelling uitkomt heeft men nooit! Daarom verschijnt het woord `kans' in de meeste uitspraken die over de toekomst gedaan worden. Zo spreekt men over een grote kans op regen, et cetera. De meeste mensen denken wel te begrijpen wat zo’n zin betekent, maar bij nadere beschouwing is dit begrip kans zeer problematisch, omdat niet duidelijk is wat men precies onder een kans moet verstaan. Sinds de Renaissance hebben vele geleerden nagedacht over deze kwesties, allereerst op het gebied van dobbel- en kaartspelen. Dat onderzoek is het startpunt geweest van het vak kansrekening, dat in de 17de eeuw door Huygens, Pascal en Fermat voor het eerst wiskundig is opgezet. Maar het heeft tot de twintigste eeuw geduurd voordat de kansrekening een volwaardig wiskundevak werd. Tegenwoordig is de kansrekening niet meer weg te denken uit de maatschappij. Denk aan verzekeringen, het bepalen van de hoogte van dijken, de voorspellingen over klimaatverandering, om nog maar te zwijgen over het veelvuldige gebruik (en misbruik) van het woord kans sinds het uitbreken van de corona-epidemie. Aan deze complexe onderwerpen zullen we natuurlijk hier niet toekomen. In deze colleges beperken we ons tot een allereerste inleiding in de kansrekening, dat is al moeilijk en omvangrijk genoeg.
DATA EN TIJDEN
College | Data | Tijden | Locatie |
College 1 | Maandag 21 oktober | 13:30 - 15:30 | VU-Campus |
College 2 | Dinsdag 5 november | 13:30 - 15:30 | VU-Campus |
College 3 | Woensdag 13 november | 13:30 - 15:30 | VU-Campus |
College 4 | Donderdag 21 november | 13:30 - 15:30 | VU-Campus |