Mede ingegeven door het aanhoudende conflict in Gaza, samen met het snel veranderende politieke klimaat in de wereld, heeft de VU vorig jaar het toetsingskader ‘Risico’s rondom schending van mensenrechten en gewapende conflicten' ontwikkeld. Het kader is aangescherpt na het afgelopen jaar in een pilot te zijn toegepast en aan de hand van een feedback van studenten en medewerkers.
Duidelijker onderscheid tussen overheden en overige partners
Een belangrijke wijziging is dat het toetsingskader nu expliciet onderscheid maakt tussen overheidsinstanties en andere organisaties. Dit betekent dat de VU niet samenwerkt met centrale of decentrale overheden van landen waarvoor aannemelijk bewijs is dat zij betrokken zijn bij grove mensenrechtenschendingen. De VU kiest er bewust voor om elke samenwerking afzonderlijk zorgvuldig te toetsen in plaats van het op voorhand instellingsbreed niet aangaan, stopzetten of bevriezen van samenwerkingen. Bekijk hier een schematische weergave van de werkwijze.
Normen en waarden van de VU
Het kader gaat internationale samenwerkingen die volgens wet-en regelgeving weliswaar zijn toegestaan, ook toetsen aan de normen en waarden van de VU. Daarbij wordt een onderzoekssamenwerking ook gewogen op het gebied van mensenrechten. Dat geldt ook voor de samenwerking met Israëlische organisaties en de VU (terug te vinden op www.cordis.europe.eu en www.erasmus-plus.ec.europa.eu). Hierbij gaat het om projectmatige en facultaire onderwijssamenwerkingen, aangezien de VU geen partnerschappen heeft op het gebied van studentenuitwisseling of op instellingsniveau.
Samenwerking met Israël
Aan de hand van de uitgangspunten van het kader, samen met het advies van de Adviescommissie, heeft de VU besloten om te stoppen met een specifieke onderzoekssamenwerking waarin een Israëlische overheid betrokken is. De volgende stap is om te onderzoeken hoe deze samenwerking beëindigd kan worden, en met welke juridische, arbeidsrechtelijke en financiële implicaties dit gepaard gaat. Deze beslissing is een van de concrete uitkomsten van de pilotfase die het afgelopen jaar is doorlopen. Tijdens deze pilot zijn vier casussen onderzocht; in één geval, het hierboven genoemde project, wordt de onderzoekssamenwerking stopgezet, terwijl bij een ander project risicobeperkende maatregelen zijn genomen.
Vervolg en implementatie
Het toetsingskader wordt op 1 september 2025 in gebruik genomen. Deze zomer start hiervoor een voorbereidingstraject en worden een vaste toetsingscommissie en contactpersonen binnen de faculteiten benoemd. De commissie zal bestaan uit experts met een wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke achtergrond die de samenwerkingen beoordelen. Er is voor gekozen om deze adviezen niet openbaar te maken. Hiermee wil de VU voorkomen dat medewerkers die bij de toetsing betrokken zijn, ongewild in de openbaarheid komen.
Levend document
Het kader is een levend document en wordt indien nodig bijgesteld op basis van nieuwe inzichten en ervaringen. Het toetsingskader ‘Risico’s rondom schending van mensenrechten en gewapende conflicten’, veelgestelde vragen en meer gedetailleerde informatie vind je op deze pagina.
VU: Geen samenwerkingen met overheden betrokken bij mensenrechtenschendingen
30 juni 2025
Vrije Universiteit Amsterdam gaat geen samenwerkingen aan met centrale of decentrale overheden van landen waarvoor aannemelijk bewijs is dat zij betrokken zijn bij grove mensenrechtenschendingen. Dat is één van concrete uitgangspunten in het toetsingskader voor internationale samenwerkingen dat is vastgesteld en per 1 september in werking treedt.