Wat is uw vakgebied en wat spreekt u daar het meest in aan?
Mijn vakgebied is filosofie, of zoals ik het zelf liever noem: wijsbegeerte. Toen ik studeerde aan de Universiteit van Nijmegen, stond er op mijn diploma 'wijsbegeerte' in plaats van 'filosofie'. Dat vind ik een prachtige term, omdat het precies weergeeft wat ik zo intrigerend vind aan dit vakgebied. Filosofie betekent letterlijk 'liefde voor wijsheid', maar wijsbegeerte verwijst naar het verlangen naar wijsheid – niet naar de overtuiging dat je de wijsheid ooit volledig zult vinden. Filosofie gaat voor mij dan ook niet om het vinden van definitieve antwoorden, maar om het stellen van vragen en het ontdekken van nieuwe perspectieven. Het is een eindeloze zoektocht die je blik verruimt en je helpt betekenis te geven aan je eigen leven.
Wat inspireert u het meest aan het lesgeven aan volwassenen?
Wat mij het meest inspireert aan lesgeven aan volwassenen is de interactie en het gesprek dat ontstaat tijdens de colleges. Ik zie een college niet als een eenzijdige lezing, maar als een gezamenlijk onderzoek naar nieuwe inzichten. Veel van mijn cursisten hebben een rijk en gevuld leven achter de rug en brengen daardoor een schat aan ervaringen mee naar de les. Ze stellen vragen die soms verder gaan dan het academische, vragen die je aan het denken zetten en je eigen aannames uitdagen. Dat houdt mij scherp en maakt elk college uniek.
In mijn lessen probeer ik altijd een brug te slaan tussen filosofie en kunst. Kunst biedt een tastbare manier om filosofische ideeën te verkennen en te begrijpen. Zo kijken we bijvoorbeeld naar hoe landschappen in de schilderkunst worden afgebeeld en wat dat zegt over de tijd waarin ze zijn gemaakt. We bespreken dan hoe kunstenaars zoals Caspar David Friedrich de natuur gebruikten om gevoelens van eenzaamheid en het sublieme te verbeelden. Dit helpt deelnemers om filosofische concepten niet alleen intellectueel, maar ook emotioneel te begrijpen.
Toegankelijkheid is daarbij heel belangrijk voor mij. Ik probeer complexe ideeën stap voor stap uit te leggen en gebruik veel voorbeelden en metaforen om de stof begrijpelijk te maken. Daarnaast geef ik mijn cursisten handvatten voor zelfstandig verder leren, zoals lees- en schrijftips. Vorig jaar heb ik bijvoorbeeld een cursus gegeven over filosofie lezen, begrijpen en schrijven, waarin ik deelnemers verschillende methodes heb aangereikt om filosofische teksten te benaderen.
Wat hoopt u dat uw studenten meenemen uit uw colleges?
Ik hoop vooral dat ze de vreugde van het denken ontdekken. Dat ze leren om vragen te stellen die verder gaan dan de oppervlakte, en om open te blijven staan voor nieuwe ideeën. Filosofie kan je kijk op de wereld verrijken en je helpen om betekenis te vinden, zelfs in de kleine dingen van het dagelijks leven. Het gaat er niet om een eindpunt te bereiken, maar om een leven lang nieuwsgierig te blijven.
Hoe belangrijk is filosofie volgens u in onze huidige maatschappij?
Ik denk dat filosofie juist nu ontzettend belangrijk is. In een tijd waarin we overspoeld worden door informatie en vaak snel moeten oordelen, biedt filosofie een manier om even stil te staan en na te denken over wat echt van waarde is. Het leert ons niet alleen kritisch te denken, maar ook om empathisch te luisteren naar andere perspectieven. Filosofie kan helpen om meer begrip en nuance te brengen in discussies, iets wat vandaag de dag hard nodig is.
Heeft u een favoriete filosoof of filosofische stroming die u vaak in uw colleges behandelt?
Ja, ik heb een aantal favoriete filosofen die ik vaak behandel, zoals Nietzsche en Heraclitus. Nietzsche is bijzonder inspirerend vanwege zijn nadruk op perspectivisme en het idee dat er meerdere manieren zijn om naar de wereld te kijken. Heraclitus, met zijn focus op verandering en het idee dat alles voortdurend in beweging is, biedt ook veel stof tot nadenken. Deze filosofen helpen mijn cursisten inzien dat filosofie niet gaat om het vinden van één waarheid, maar om het verkennen van verschillende perspectieven.
Wat is het onderwerp van uw volgende cursus?
Mijn volgende cursus (zomer 2025) heet Het landschap als spiegel van de ziel: van natuur tot kunst. Deze cursus ligt precies op het kruispunt van filosofie en kunst. We onderzoeken hoe onze blik op het landschap door de eeuwen heen is veranderd en wat dat zegt over onszelf en onze plaats in de wereld. We beginnen met het moment waarop mensen voor het eerst een paal in de grond zetten en een ruimte afbakenden als 'hun' ruimte. Vervolgens kijken we naar hoe landschappen in de schilderkunst verschenen, van decoratieve elementen tot realistische weergaven. We bespreken ook hoe landschappen in de literatuur en kunst worden gebruikt om emoties en gemoedstoestanden uit te drukken. Het is een fascinerende reis door de tijd en door verschillende kunstvormen.
In het najaar van 2025 geef ik een cursus over Nietzsche.
U leert mensen veel, en een mens is immers nooit uitgeleerd. Is er iets waar u zelf nog meer over wilt leren?
Ja, zeker! Naast filosofie heb ik altijd een grote interesse gehad in talen. Ik probeer mijn Italiaans bij te houden en ben onlangs begonnen met het leren van Deens, zodat ik uiteindelijk met een goede vriendin in haar moedertaal kan spreken. Daarnaast doe ik al jaren aan flamenco, wat voor mij een lichamelijke vorm van filosofie is. Het brengt me letterlijk uit balans en helpt me om op een andere manier met mijn lichaam en geest bezig te zijn. Deze activiteiten verrijken mijn leven en geven me nieuwe perspectieven.
Wilt u meer weten over de cursussen van Katja Rodenburg?
- Het landschap als spiegel van de ziel – van natuur tot kunst | fysiek
start: 15 juli 2025 - Wandelen met Friedrich Nietzsche | wandelcollege
datum: 29 augustus 2025 - De denklandschappen van Friedrich Nietzsche | fysiek
start: 1 oktober 2025