Aziatische olifanten staan in het wild onder druk. In de laatste drie generaties is hun aantal met vijftig procent afgenomen. In dit project zullen Bosse en haar collega’s daarom de genetische gezondheid van de olifant onderzoeken. Ze gebruiken de nieuwste ontwikkelingen in pangenomica (over de gehele set genen binnen een soort).
De onderzoekers zullen analyseren hoe de genetische gezondheid van de olifant er nu voor staat. In welke populaties zijn er bijvoorbeeld tekenen van inteelt? Waar komen schadelijke mutaties voor, die voor erfelijke ziektes kunnen zorgen? Deze processen kunnen ervoor zorgen dat olifantenpopulaties lokaal sneller uitsterven. Verder gebruiken ze modellen om te voorspellen hoe het in de toekomst met deze populaties gaat als hun omgeving verandert. Mogelijk is er minder beschikbare habitat. Ook kan het zo zijn dat ze zich (genetisch) moeten aanpassen aan een nieuwe omgeving. De vraag is of ze dat kunnen, met het huidige pakket aan genen in de populatie.
Genetic rescue
Daarnaast onderzoeken Bosse en haar collega's de gevaren en kansen van zogenoemde genetic rescue, het uitwisselen van dieren tussen verschillende populaties om nieuw bloed te introduceren in een populatie die onder druk staat. Dit doen ze met behulp van de nieuwste genomische technieken. Hiermee kunnen ze zien of dieren op dna-niveau een goede match zijn, waardoor de diversiteit wordt verhoogd. Als de dieren op dna-niveau of te verschillend zijn, kan dit juist een negatief effect op de gezondheid van de populatie hebben.
‘Ik hoop inzicht te krijgen in de genetische compatibiliteit tussen olifantpopulaties en zo bij te dragen aan beter beheer in het wild,’ zegt Bosse. ‘Denk bijvoorbeeld aan welke versnipperde populaties weer met elkaar in verbinding moeten worden gebracht. Breder gezien hoop ik een meer generieke methode te ontwikkelen om genomica in te zetten, om zo de gevaren en kansen van genetische uitwisseling voor kritiek bedreigde soorten in te schatten.’
Bosse werkt samen met natuurorganisaties en met Blijdorp, Europese stamboekhouder van Aziatische olifanten, om meer inzicht te krijgen in de situatie in het wild en het Europese fokprogramma beter te kunnen beheren. In 2023 vertelde ze in Universiteit van Nederland over ‘dna-matchmaking’ bij olifanten.
NWO-Talentprogramma
Het Talentprogramma van de Nederlandse Organisatie voor Wetenchappelijk Onderzoek (NWO) geeft onderzoekers de vrijheid om vanuit creativiteit en passie eigen onderzoek te doen. Het NWO-Talentprogramma stimuleert vernieuwing en nieuwsgierigheid. Vrij onderzoek draagt bij aan en bereidt ons voor op de maatschappij van morgen. Daarom zet NWO in op een diversiteit aan wetenschappers, domeinen en achtergronden. Vidi maakt samen met de Veni- en Vici-beurzen deel uit van het NWO-Talentprogramma. De onderzoekers ontvangen maximaal 850.000 euro.
NWO selecteert onderzoekers op basis van de wetenschappelijke kwaliteit en het innovatieve karakter van het onderzoeksvoorstel, de wetenschappelijke en/of maatschappelijke impact van het voorgestelde project en de kwaliteit van de onderzoeker. Lees meer over de VU-wetenschappers die een Vidi-subsidie ontvangen.
