Volgens VU-theoloog-econoom Jan Jorrit Hasselaar schuilt de oplossing in “hoop”, als alternatieve weg tussen pessimisme (‘het komt niet meer goed, we naderen onherstelbare kantelpunten’) en optimisme (‘het komt wel goed; de mens is vindingrijk en komt wel met een technologische oplossing’). Maar, wat is hoop eigenlijk? Wat betekent het om te hopen? Precies dat is het werkterrein van theoloog-econoom Jan Jorrit Hasselaar. Zo ongrijpbaar als hoop op het eerste gezicht lijkt, zo werkbaar weet Jan Jorrit het begrip binnen en buiten de academische wereld vorm te geven.
Verschillende perspectieven bij elkaar brengen
‘Hoop gaat over: verschillende perspectieven bij elkaar brengen en op zoek gaan naar een gedeelde toekomst,’ steekt Jan Jorrit van wal. ‘Het gaat niet zozeer over de uitkomst, maar over het goed inrichten van het proces, leren oprechte interesse in elkaars visie en ervaringen te ontwikkelen, je eigen beelden over jezelf en de ander onderzoeken en kritisch tegen het licht durven houden. Dat vraagt om luisteren, openheid, je kwetsbaar opstellen, lef en opnieuw durven beginnen. Je hoeft het niet met elkaar eens te zijn, maar als je samen verantwoordelijkheid wil dragen voor de gedeelde toekomst, moet je je bewust worden van elkaars perspectieven. Hoop is dus hard werken en beslist geen quick fix.
Perspectief van hoop voor steden
Die aanpak is nodig als het gaat om de verduurzaming en een toekomstbestendige leefomgeving. Zo ondersteunt Jan Jorrit steden als Amsterdam en Kaapstad bij de transitie naar een toekomstbestendige infrastructuur. ‘We werken daarbij met religieuze en seculiere partijen aan een perspectief van hoop in tijden van klimaatverandering,’ licht Jan Jorrit toe. ‘Want beide steden hebben te maken met de dreiging van te veel of juist te weinig water, en beide hebben met veel stakeholders te maken.’
Techniek en regelgeving alleen niet genoeg
Vorig jaar kende het Nationaal Groeifonds 100 miljoen euro toe aan het project “Toekomstbestendige Leefomgeving: Transitie naar Emissievrij, Circulair en Klimaatbestendig Bouwen en Infrastructuur”, een initiatief van 130 partijen, waaronder de VU en gemeente Amsterdam. Het consortium wil de transitie naar een toekomstbestendige leefomgeving vormgeven vanuit de synergie tussen technische en sociale innovaties. ‘Infrastructuur, dat is een nogal technisch verhaal,’ geeft Jan Jorrit toe. ‘Maar vanuit het consortium werd wel degelijk de noodzaak gevoeld om het perspectief van Vertrouwen en Hoop erbij te betrekken. Dat is wat wij doen: een waardedimensie toevoegen aan technocratisch vraagstuk. Heel mooi dat die toegevoegde waarde wordt gevoeld, vanuit het besef dat een technocratische oplossing te smal is.Het gaat namelijk om aanvullende taal en praktijken te ontwikkelen, essentieel om radicale onzekerheid, inherent aan transities, te leren omarmen. Daar kom je niet met techniek en regelgeving alleen. Daar zijn gezamenlijk vertrouwen, actieve empathie, openheid en inspiratie voor nodig.’