VU-NT2 Research: helpt ‘vrij lezen’ bij verwerving van een tweede taal?

Nina heeft Nederlandse Taal en Cultuur en Linguistics gestudeerd aan de Universiteit Utrecht. Daar deed zij ook haar promotieonderzoek naar levendigheid in educatieve teksten en gaf ze les binnen de afdeling Taal & Communicatie. In december 2022 is Nina gestart als postdoc-onderzoeker aan de VU. Als het om onderzoeken gaat, is Nina geïnteresseerd in alles wat met teksten en lezen te maken heeft. Bijvoorbeeld: hoe maken we teksten toegankelijker en begrijpelijker voor lezers? Hoe kunnen we leerlingen prikkelen om (meer) te lezen? En hoe is de relatie tussen algemene en situatiespecifieke leesmotivatie, zoals bij een gemotiveerde lezer met een tegenvallend boek? Nina: “In mijn huidige functie combineer ik mijn passie voor teksten en lezen met de NT2-praktijk, waarbij ik me richt op de vraag: wat is de relatie tussen leesbevordering en het leren van (het Nederlands als) een tweede taal? Er valt nog veel moois te ontdekken op dit gebied!”

Aan wat voor ‘moois’ werk je momenteel?
Eén van de onderzoeken waaraan ik nu werk is een meta-analyse naar de effecten van vrij lezen (het individueel lezen van zelfgekozen teksten) op allerlei aspecten van tweedetaalleren, zoals woordenschat en motivatie. Een meta-analyse is een systematische review van literatuur waarin de resultaten van bestaande effectstudies worden gebundeld.

Waarom is een meta-analyse belangrijk?
Door effectstudies bij elkaar te nemen kun je met meer zekerheid conclusies trekken over onderzoeksresultaten. Zo zien we bijvoorbeeld in hoeverre vrij-leesinterventies de woordenschatontwikkeling in T2 bevorderen. Dat is nuttige informatie voor de onderwijspraktijk! Ook laat een meta-analyse zien in welke richtingen nog nieuw onderzoek nodig is. Op basis van onze onderzoeksresultaten gaan we ontwerpprincipes formuleren voor een nieuwe leesinterventie in de NT2-praktijk.

Hoe ver zijn jullie nu?
Momenteel selecteren we relevante studies voor onze meta-analyse. Onze zoekopdracht hiervoor leverde in eerste instantie 1.710 hits op. Met de beoordeling van de titel en het abstract brachten we dit aantal terug naar 518. Mijn postdoc-collega Lisa van der Sande en ik zijn op dit moment bezig met het in detail beoordelen van deze selectie. Hierbij gebruiken we een aantal inclusiecriteria, bijvoorbeeld dat de effectstudies zich specifiek richten op tweedetaalleerders (of vreemdetaalleerders) en dat er bij het onderzoek een deel van de proefpersonen wél een vrij-leesinterventie krijgt aangeboden (experimentele groep) en een deel niet (controlegroep). Ook moeten proefpersonen binnen de experimentele groep hun eigen leesmateriaal kunnen kiezen in plaats van verplicht gesteld materiaal. Studies die voldoen aan al onze criteria nemen we op in de definitieve selectie voor onze meta-analyse.

Wanneer kunnen we onderzoeksresultaten verwachten?
Vanaf de zomer gaan we de definitieve set van effectstudies coderen, waarbij we kijken naar interventie-, steekproef-, studie- en meetinstrumentkenmerken. Daarna kunnen we aan de slag met statistische berekeningen. We verwachten eind 2023 de eerste resultaten te hebben. Die delen we uiteraard graag in een volgende editie van deze nieuwsbrief!

Welk ander onderzoek doe je naast de meta-analyse?
Afgelopen jaar was ik vanuit de Universiteit Utrecht betrokken bij een onderzoek naar de begrijpelijkheid van overheidsteksten, in opdracht van de Taalunie en het ministerie van BZK en in samenwerking met de Hogeschool Arnhem Nijmegen. Hierover is onlangs een onderzoeksrapport verschenen. Op dit moment werken we aan nadere analyses van de onderzoeksdata. Daarnaast werk ik vanuit de VU, in samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam, aan een dagboekstudie onder studenten waarin we kijken of en hoe algemene en situatiespecifieke leesmotivatie samen het leesgedrag bepalen. Ook hoop ik binnenkort te starten met een onderzoek naar leesmotivatie onder leerlingen in de Internationale Schakelklas (ISK).