De mensheid bevindt zich op een cruciaal punt om daadwerkelijk verandering te brengen in de omgang met de planeet. Een kans ligt bijvoorbeeld in het veranderen van onze eetgewoonten en overkoepelend door structurele hervorming van ons voedselsysteem. Nu zorgt die voor een kwart van alle broeikasgasemissies wereldwijd en de populatie stijgt naar verwachting tegen 2050 tot 10 miljard. Dat betekent een enorme vraag naar voedsel en extra druk op de natuurlijke systemen. Gelukkig heeft onderzoek van de EAT-Lancet Commissie, bestaande uit vooraanstaande voedings- en gezondheidswetenschappers, aangetoond dat het Planetary Health-dieet de oplossing kan bieden.
‘Win-win diet’
De keynote van VU-wetenschapper Jaap Seidell gaat over dit grotendeels plantaardige gezondheidsdieet, wat ook wel het ‘win-win diet’ wordt genoemd. Het dieet vereist wereldwijd een halvering van de consumptie van rood vlees en suiker, terwijl de inname van groenten, fruit, peulvruchten en noten moeten verdubbelen. Europeanen voldoen met 77% minder rood vlees eten en 15 keer meer noten en zaden aan de richtlijnen. Het 'win-win dieet' belichaamt een tweeledige overwinning. Enerzijds draagt het bij aan het terugdringen van de uitputting van natuurlijke hulpbronnen op wereldschaal. Anderzijds vermindert het de ziektelast (waaronder obesitas en hart- en vaatziekten) die gepaard gaat met overmatige inname van ongezonde voeding en onvoldoende inname van micronutriënten of voedselgroepen zoals fruit, groenten en noten. “Dik worden is een normale reactie op deze abnormale omgeving”, aldus Jaap Seidell, verwijzend naar ons huidige levensstijl.
Overheid vs. individu
Als we dan ons dieet “drastisch” gaan omgooien, waar ligt dan de verantwoordelijkheid, bij de overheid of individuen, en hoe gaan we om met bijvoorbeeld marketingtrucs die consumenten verleiden tot de aankoop van ongezonde voeding of aan de andere kant misleiden door “greenwashing”. Greenwashing is het labelen van producten als milieuvriendelijk, waarvan helemaal niet bewezen is of die claim terecht is. Een Europese Commissie-onderzoek in 2020 toont dat 53,3 procent van de onderzochte milieuclaims in de EU onduidelijk, misleidend of ongegrond bleek en 40 procent niet beargumenteerd. Dergelijke zaken brengen consumenten wel in een lastig parket. En dan is er ook het concept social justice. Mag je van mensen die al moeite hebben brood op de plank te krijgen verwachten een individuele bijdrage te leveren om de klimaatkwestie op te lossen?
Aan de slag met eigen gezondheid
Dat antwoord leent zich voor verschillende perspectieven. Wat bij kan dragen is mensen te stimuleren met hun eigen gezondheid aan de slag te gaan. VU-microbioloog Remco Kort onderzoekt in de GEEF om je buik Citizen science-studie welke dieetadviezen de diversiteit van de darmmicrobiota, simpel gezegd de buikgezondheid, verbetert. Tijdens het Planetary Health Congres vindt de workshop Food & Microbes plaats die ingaat op de link tussen voeding, microbiota en algehele gezondheid.
Meer informatie over Planetary Health en het congres vind je hier.