6 genen ontdekt die de kans op het krijgen van twee-eiige tweelingen beïnvloeden

Van de ontdekte genen zijn er vier betrokken bij het functioneren van het follikelstimulerend hormoon (FSH). Dit is een belangrijk hormoon voor de vrouwelijke voortplanting en erg relevant voor  vrouwen die vruchtbaarheidsbehandelingen ondergaan. Er werden ook twee genen ontdekt die nog niet eerder in verband waren gebracht met de kans op het krijgen van twee-eiige tweelingen. Deze genen zijn betrokken bij verschillende aspecten van vrouwelijke voortplanting, maar ook bij lichaamsgrootte, wat bevestigt dat grotere vrouwen, vrouwen die langer en zwaarder zijn, een grotere kans hebben om moeder te worden van een twee-eiige tweeling. De resultaten van het onderzoek door het internationale Twinning Genetics Consortium, met deelname van onderzoekers van het Nederlands Tweelingen Register van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Human Reproduction.

VU-onderzoeker Hamdi Mbarek: "Ik ben betrokken bij veel projecten om genen te vinden voor allerlei menselijke eigenschappen, maar we zien zelden dat het zo duidelijk is wat de genen precies doen."

Vrouwen die een vergrote kans hebben op het krijgen van tweelingen hebben ook een vroegere start van menstruatie en menopauze en krijgen meer kinderen. Hoogleraar Niels Lambalk van het Amsterdam UMC legt uit: "De genetische bevindingen in dit onderzoek bevestigen de bekende sterke relatie tussen veroudering van de eierstokken, normaal gesproken geassocieerd met minder kans op zwangerschap maar paradoxaal meer kans op een meerlingzwangerschap."

Mondiale verschillen
Terwijl eeneiige tweelingen wereldwijd overal ter wereld voorkomen met ongeveer 4 per 1000 geboorten, varieert het voorkomen van twee-eiige tweelingen sterk, van 20 per 1000 in Afrika tot 2 per 1000 in Oost-Azië, waarbij vrouwen van Europese afkomst daar tussenin vallen met 8 per 1000. VU-hoogleraar Dorret Boomsma merkt op: "Wanneer onze bevindingen in de toekomst kunnen worden gecombineerd met vergelijkbare studies in verschillende landen en werelddelen, kan dit eindelijk inzicht geven in het oude raadsel waarom zoveel meer tweelingen en drielingen worden geboren bij moeders in West-Afrikaanse landen, en waarom zo weinig twee-eiige tweelingen voorkomen in Azië.”

Over de hele wereld komen twee-eiige tweelingen vaker voor in sommige families en stambomen dan in andere; een vrouw van wie de moeder of zus twee-eiige tweelingen heeft gehad, heeft zelf twee keer zoveel kans om ze ook te krijgen. De familiaire component van twee-eiige tweelingen heeft  deze internationale groep wetenschappers ertoe aangezet zich op deze tweelingen te concentreren en te proberen de genen te vinden die de familiale overerving verklaren.

Eeneiige en twee-eiige tweelingen
Tweelingen hebben ons sinds de oudheid gefascineerd, maar pas in de afgelopen eeuw is duidelijk geworden dat er twee soorten tweelingen zijn, met heel verschillende manier van ontstaan. Identieke tweelingen, de paren die vaak tot de verbeelding spreken vanwege hun gelijkenis, ontstaan wanneer een enkele eicel wordt bevrucht door een enkele zaadcel. Het begin is dan een enkele zygote (vandaar monozygoot, MZ) die zich splitst in een vroeg stadium van de ontwikkeling. Soms splitst het embryo dus spontaan in tweeën, resulterend in de geboorte van twee baby’s, en soms volgt zelfs nog een splitsing en zijn er 3 of meer genetisch identieke baby's. VU-onderzoeker Jenny van Dongen die de epigenetica van MZ-tweelingen bestudeerde, legt uit: "De processen die leiden tot identieke tweelingen zijn heel anders dan die bij niet-identieke tweelingen".

"Niet-identieke tweelingen (twee-eiige tweelingen) daarentegen ontstaan wanneer er bij een vrouw tijdens de eisprong twee of meer eitjes rijpen die worden bevrucht door twee verschillende zaadcellen. Er ontstaan dan twee afzonderlijke zygoten wat kan resulteren in de geboorte van twee-eiige (DZ) tweelingen. Ook hier kan het gebeuren dat er meer dan 2 eitjes rijpen en dat er een meer-eiige 3- of 4ling wordt geboren. Deze meerlingen zijn net als andere broers en zussen, behalve dat ze tegelijkertijd worden geboren. Ongeveer 25% van alle paren is jongen-jongen, ongeveer 25% is meisje-meisje, en 50% is paren van verschillend geslacht", zegt Van Dongen.