“Schaatsschoen” laat ouderen stabieler lopen

Dit blijkt uit het onderzoek van een team Bewegingswetenschappers van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) onder leiding van Moira van Leeuwen en Mohammadreza Mahaki. In de studie zijn tien oudere volwassenen getraind door op een speciale schaatsachtige schoen te lopen. Als trainingseffect worden voetplaatsingfouten verminderd, waardoor ouderen stabieler lopen. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift PloS One.

Stabiel lopen kan lastig zijn voor ouderen
Veroudering gaat gepaard met een verminderde balans; ook tijdens het lopen. Om stabiel te lopen, is het van belang om onze voeten op de juiste plek neer te zetten. Met een te smalle stapbreedte is er meer kans op een val. Te breed stappen zorgt echter voor een looppatroon dat veel energie kost. Wat “te smal” of “te breed” is verschilt per stap. Om in balans te blijven, is het belangrijk dat de stapbreedte elke stap wordt aangepast aan waar het lichaamszwaartepunt is. Zolang het lichaamszwaartepunt tussen beide voeten blijft, is er sprake van een stabiel looppatroon. Gelukkig lijkt het nauwkeurig aanpassen van stapbreedte trainbaar. Van Leeuwen: “Vallen is een probleem, vooral voor oudere volwassenen. Door onze voeten nauwkeurig ten opzichte van ons lichaamzwaartepunt te plaatsen, kunnen we vallen tijdens het lopen voorkomen.”

Trainen op schaatsschoen verbetert stabiliteit
Van Leeuwen en Mahaki lieten 10 oudere volwassenen drie weken lang twee trainingsessies volgen, waarbij zij met een speciale schaatsachtige schoen (genaamd LesSchuh) op een loopband liepen. Het smalle, maar flexibele, balkje onder de zool van de “schaatsschoen” voorkomt ondersteuning van de stabiliteit over de gehele voetzool. Om hiermee om te gaan, moesten de ouderen leren om hun voeten nauwkeuriger te plaatsen; niet te smal en niet te breed. Elke week werd het balkje onder de schoen iets smaller, om de training uitdagender te maken. Na deze training pasten ouderen hun stapbreedte beter aan aan de positie van hun lichaamszwaartepunt. Na drie weken trainen met de “schaatsschoen”, stapten zij op normale schoenen ruim twee milimeter nauwkeuriger. Niet onbelangrijk; de stabiliteit tijden het lopen op normale schoenen was ook verbeterd. Van Leeuwen: “Een nauwkeurigere plaatsing van de voet kan dus hebben geleid tot een verbeterde stabiliteit.”

Gebaseerd op fundamenteel onderzoek
Van Leeuwen promoveerde recentelijk op de fundamentele kennis die ten grondslag ligt aan de “schaatsschoen”. Haar belangrijkste bevinding is dat zelfs tijdens onverstoord lopen, elke stap spieren actief zijn om, door middel van aanpassingen van de stapbreedte, stabiliteit te bewaren. “Soms stappen we echter te breed of te smal. Dan kunnen we met behulp van enkelbewegingen steun zoeken op verschillende delen van onze voetzool. Wanneer we niet langer het gehele oppervlak van onze voetzolen kunnen gebruiken, moeten we nauwkeuriger stappen. Mensen dwingen nauwkeuriger te stappen lag ten grondslag aan de ontwikkeling van de “schaatsschoen””, aldus Van Leeuwen.

Veelbelovende interventie
Toch is het nog niet helemaal duidelijk wat de trainingseffecten heeft veroorzaakt. “Het moet nog worden vastgesteld of de trainingseffecten het gevolg waren van het lopen op de “schaatsschoen” of van herhaaldelijk lopen op de loopband zelf,” wil van Leeuwen hierover kwijt. Maar Van Leeuwen is positief over de potentie van de “schaatsschoen” om de stabiliteit van lopen te verbeteren:  “Deze schoen is gebaseerd op onze fundamentele inzichten in hoe mensen lopen, en de positieve resultaten kunnen op basis hiervan worden verklaard. Bovendien is de “schaatsschoen” gemakkelijk in gebruik, en goedkoop te produceren.”