Met de NWO Open competitie - SGW geeft het NWO-domein Sociale en Geesteswetenschappen aan onderzoekers de kans onderzoek te verrichten naar een onderwerp van eigen keuze, zonder thematische randvoorwaarden.
De volgende VU-wetenschappers hebben een toekenning ontvangen:
- Hoogleraar Innovatie en Organisatie Hans Berends met Innovatieve methoden voor open science in kwalitatief managementonderzoek (OPEN-QUAL).
Open science principes versterken samenwerking in onderzoek. Het delen en hergebruiken van kwalitatieve data in managementonderzoek is echter achtergebleven door de privacy en vertrouwelijkheid van data. OPEN-QUAL ontwikkelt methodologische principes voor een innovatieve, gedecentraliseerde methode voor datahergebruik. Deze methode maakt het mogelijk om de veelzijdigheid van kwalitatieve gegevens te benutten en cases te vergelijken, zonder dat ruwe data gedeeld worden. OPEN-QUAL faciliteert toekomstig hergebruik door het ontwikkelen van een platform om geschikte datasets te vinden en het beschikbaar maken van protocollen. Hiermee draagt het bij aan de ontwikkeling van meer robuuste wetenschappelijke kennis en effectiever gebruik van onderzoeksmiddelen. Lees meer over het onderzoek
- Arjan Blokland (NSCR), hoogleraar Management Control Henri Dekker en hoogleraar economie van de boekhouding Jacco Wielhouwer met Regelovertredingen door bedrijven: een levensloop benadering.
Van zware milieuverontreinigingen tot globale economische crises, regelovertredingen door bedrijven kunnen een enorme impact hebben op onze veiligheid, gezondheid en dagelijks welzijn. De onderzoekers maken gebruik van inzichten uit de levensloopcriminologie en richten zich enerzijds op het verklaren en voorspellen van patronen van regelovertreding en toezicht en anderzijds op de effecten van verschillende vormen van toezicht op regelovertreding door bedrijven. De opgedane kennis kan worden gebruikt om het toezicht op bedrijven efficiënter en effectiever te maken en daarmee een positieve bijdrage te leveren aan onze veiligheid, gezondheid en welzijn.
- Hoogleraar Mantelzorg in een veranderende samenleving Marjolein Broese van Groenou met Hoe blijven mantelzorgers overeind? Een onderzoek naar zorgnetwerken en welbevinden onder Nederlandse ouderen, hun partners en kinderen.
Dat steeds meer ouderen mantelzorg nodig hebben, legt een grote druk op hun partners en kinderen. Een mogelijke oplossing is de zorg samen te delen in een zorgnetwerk met mantelzorgers en professionele hulpverleners. FAMCARE onderzoekt onder welke individuele, gezins- en maatschappelijke condities 1) verschillende typen zorgnetwerken ontstaan, en 2) deze zorgnetwerken bijdragen aan het welbevinden van de oudere, partners en kinderen. FAMCARE gebruikt unieke data van de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA, 1992-2022) en herhaalt de 2001 multi-actor studie onder partners en kinderen van LASA-respondenten om 1) en 2) over de tijd te vergelijken.
- Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel (Universiteit Utrecht) en historicus, historiografie en sociologie van de holocaust Dienke Hondius met ‘Provinzentjudung’: Lokale dynamiek en de Holocaust in Nederland (1925-1950).
Ruim een derde van de circa 104.000 uit Nederland gedeporteerde Joden kwam uit stadjes en dorpen buiten de Randstad. Hoewel er steeds meer lokale studies verschijnen, is er weinig systematisch inzicht in de impact van lokale (f)actoren op de Jodenvervolging. Dit onderzoek sluit aan bij de internationale trend om de Jodenvervolging niet alleen als centraal geleid, maar ook als lokaal ingebed proces te zien. Tegelijk stijgt deze studie van de ‘Provinzentjudung’ in Nederland uit boven het lokale perspectief door haar vergelijkende benadering en aandacht voor intercommunale verbanden en hun invloed op vervolging van en hulp aan Joden.
- Hoogleraar transnationale gezinnen en migratierecht Betty de Hart met Liefde, seks, geloof. De functie van emotie in migratierecht.
Hoe te bepalen of iemand werkelijk homo is, oprecht gelooft in Jezus of dat een paar daadwerkelijk verliefd is? Hoe kan men zoiets subjectiefs als menselijke emoties objectief vaststellen? Dat is het dilemma waarmee betrokkenen in migratieprocedures (ambtenaren IND, rechters, advocaten, NGOs en migranten) dagelijks te maken krijgen. Betty de Hart combineert juridische en empirische methoden om te onderzoeken hoe emoties functioneren als een instrument van insluiting en uitsluiting in migratiecontrole. Het gaat daarbij om zowel vermoeden van een schijnhuwelijk bij gezinshereniging, als asielverzoeken gebaseerd op seksuele oriëntatie en bekering.
- Educatieve neurocomputationalophilopsycholoog Martijn Meeter en educatieve neurowetenschapper Menno van der Schoot met Begrip voor begrijpend lezen.
Begrijpend lezen is een cruciale vaardigheid, sterk voorspellend voor succes in vervolgonderwijs. Steeds meer leerlingen lijken het begrijpend lezen onvoldoende te beheersen. Hier proberen we deze vaardigheid beter te begrijpen, door een totaalmodel te creëren van hoe mensen lezen. We modelleren hiermee hoe begripsprocesses zich uiten in oogbewegingen tijdens het lezen, en in hersenactiviteit. Ook modelleren we de verschillende manieren waarop het begrijpen van een tekst mis kan gaan. Dit levert meer begrip van begrijpend lezen op, en van manieren om deze vaardigheid te verbeteren.
- Theoloog Annette Merz (PThU) en hoogleraar Geschiedenis van het Nederlands protestantisme George Harinck met Kerk en slavernij in het Nederlandse koloniale rijk: geschiedenis, theologie en erfenis.
In dit onderzoeksproject bestuderen Merz en Harinck de rol van de Gereformeerde Kerk in het Nederlands koloniaal verleden. Zij kijken naar de theologische en exegetische argumenten die vanuit kerk en academie werden aangedragen om slavernij te verdedigen dan wel te bekritiseren en naar het financiële, maatschappelijke en bestuurlijke aandeel van de kerk in de slavernij en de slavenhandel (missionair, pastoraal, als slaveneigenaar, investeerder, hoeder van de samenleving). Meerdere perspectieven (van slaafgemaakten, voormalige slaven, inheemsen, groepen van gemengde afkomst, witte kolonisten) worden in beeld gebracht en er is oog voor de erfenis van de slavernij in de kerken en samenleving van vandaag.
- Bernard Nijstad (RUG) en hoogleraar Evolutionaire psychologie Mark van Vugt met Genderratio en machtsdynamiek in gemengde teams: Implicaties voor genderongelijkheid in organisaties.
Om de invloed van vrouwen in de top van organisaties te vergroten, hebben veel landen, waaronder Nederland, genderquota geïntroduceerd. Maar eigenlijk weten we niet of veranderingen in genderratio (de numerieke verhouding tussen mannen en vrouwen) er werkelijk toe leiden dat vrouwen meer invloed hebben in besluitvorming. Nijstad en Van Vugt onderzoeken deze vraag vanuit een nieuw perspectief waarin zij veronderstellen dat individuen (vrouwen en mannen) op een dynamische manier invloed verwerven door deze op te eisen en toe te kennen. Zij gaan na hoe deze dynamiek doorwerkt in het relatieve aantal promoties van vrouwen versus mannen binnen organisaties.
- Hoogleraar Cognitieve psychologie Jan Theeuwes en cognitief psycholoog Sander Los met Het leren richten van aandacht naar de juiste plaats op het juiste moment.
Zonder dat we hiervan bewust zijn, leren we de statistische regelmatigheden die aanwezig zijn in onze omgeving. In willekeurig elke omgeving verschijnen objecten op bepaalde momenten en op bepaalde locaties. Onbewust leren we deze regelmatigheden, en de verworven kennis stuurt vervolgens onze aandacht in toekomstige situaties. Daardoor kunnen we bijvoorbeeld een drukke weg oversteken of een tennisbal terugslaan. Theeuwes en Los onderzoeken hoe dit statistisch leren plaatsvindt, en hoe we in staat zijn om op het juiste moment onze aandacht te richten op de relevante gebeurtenissen in de omgeving.
- Hoogleraar rechtsfilosofie Wouter Veraart met Schadevergoeding als straf.
Is de schadevergoedingsmaatregel die in het strafproces kan worden opgelegd een maatregel of een straf? Al wordt hij door juristen niet zo gezien en behandeld, toch lijken zowel slachtoffers als daders de schadevergoedingsmaatregel soms wel als een straf te ervaren. Veraart gaat deze vraag nader onderzoeken, door te vergelijken met de situatie in Engeland en Frankrijk, waar men op een andere manier tegen de schadevergoedingsmaatregel blijkt aan te kijken, en door te onderzoeken hoe slachtoffers, veroordeelde daders en het algemene publiek deze maatregel daadwerkelijk ervaren. Wat betekent het voor het strafrecht als de schadevergoedingsmaatregel wordt beschouwd als een straf?
- Erik van der Vleuten (TUE) en hoogleraar innovatie en communicatie in de gezondheids- en levenswetenschappen Jacqueline Broerse met SOY STORIES: Verbonden duurzaamheidsgeschiedenissen en toekomsten van de mondiale Soyacene.
Sinds de jaren ‘70 heeft de grootschalige productie van soja in Brazilië en de op soja gebaseerde intensieve veehouderij in Nederland geleid tot een breed scala aan duurzaamheidsuitdagingen, zoals grootschalige ontbossing, landroof en kinderarbeid in Brazilië en een langdurige stikstofcrisis, volksgezondheidsproblematiek en dierenleed in Nederland. SOY STORIES onderzoekt de geschiedenissen van deze diverse duurzaamheidsuitdagingen, en brengt in beeld hoe deze in het verleden met elkaar verbonden waren. Daarnaast onderzoekt SOY STORIES hoe zulke historische kennis kan bijdragen aan het verbeelden van meer inclusieve en verbonden duurzame toekomsten.
- Hoogleraar Internationale Veiligheid Wolfgang Wagner met Politieke Partijenstrijd over de Liberale Internationale Orde.
Vrij verkeer van goederen en personen, op regels gebaseerde internationale samenwerking, militair interventies om liberale waarden te beschermen én bevorderen, zijn de drie steunpilaren van de liberale internationale orde (LIO). Het terugtrekken van Westerse strijdkrachten uit Afghanistan en de groeiende druk op overheden om hun soevereiniteit te beschermen tegen internationale organisaties, laat zien dat deze liberale orde een crisis doormaakt. Wagner onderzoekt patronen in steun en oppositie van politieke partijen tegenover de drie steunpilaren van de LIO in verschillende delen van de wereld, om op die manier de drijfveren achter de LIO-crisis beter te begrijpen. Lees meer over zijn onderzoek.