Wat zijn genetisch gemodificeerde organismen?
Genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s) zijn levende organismen waarvan het genetisch materiaal is gewijzigd door middel van genetische manipulatietechnieken. GGO’s bestaan gewoonlijk uit de volgende elementen:
- een gastheer; denk aan een cellijn, een proefdier of een plant
- een vectorsysteem; denk aan een plasmide, virale deeltjes of CRISPR Cas9
- een donorsequentie; denk aan een marker gen, een antibiotica resistentie gen maar ook aan sequenties coderend voor een toxine of een oncogen.
Activiteiten met GGO’s moeten op een veilige manier kunnen worden uitgevoerd. Het gaat daarbij om:
- het vervaardigen van GGO’s
- alle handelingen die je met GGO’s uitvoert, zoals vermeerderen, toepassen, GGO’s voorhanden hebben, vernietigen of weggooien ontdoen van GGO’s maar ook het ter beschikking stellen of invoeren van GGO’s.
Werken in een ingeperkte ruimte
Genetisch gemodificeerde organismen mogen niet in het milieu terechtkomen en moeten daarom binnen een beperkte ruimte blijven, een ‘ingeperkte ruimte’. Dit is een werkruimte, zoals een laboratorium, een dierverblijf of een plantenverblijf, waar je met GGO’s mag werken. Er zijn drie inperkingsniveau’s op de VU: I, II en III.
Eerst inperkingsniveau bepalen
Het inperkingsniveau (I, II of III) wordt bepaald met een risicobeoordeling en hangt af van de mogelijk gevaarlijke karakteristieken van de gebruikte gastheer, vector en/of donorsequentie. Werkzaamheden met GGO’s mogen dan ook niet van start gaan voor een risicobeoordeling is uitgevoerd. Met behulp van Bijlage 5 kun je een risicobeoordeling uitvoeren. Hiermee wordt bepaald welke inperking gehanteerd moet worden tijdens het uitvoeren van GGO-activiteiten.
Medewerkers voeren een risicobeoordeling uit wanneer ze een GGO construeren in LabServant. Is het inperkinsniveau II of hoger? Neem dan contact op met de BVF.
Wet- en regelgeving
Het construeren van een GGO kan mogelijk een hoog biologisch risico vormen voor de gezondheid van werknemers en het milieu. GGO-activiteiten worden daarom aangemeld door de biologische veiligheidsfunctionaris (BVF) bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en mogen alleen plaatsvinden onder de voorwaarden en voorschriften in de Regeling genetisch gemodificeerde organismen milieubeheer 2013.
Lab medewerker
Voor instructies over het gebruik van GGO’s kun je contact opnemen met de onderzoeksleider (OL) en/of de afdelingsdeskundige biologische veiligheid (ABV) van de afdeling.
Onderzoeksleider (OL)
Is er sprake van GGO-activiteiten op inperkingsniveau I of II, dan moeten één of meer onderzoeksleiders (OL) worden aangesteld die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op de dagelijkse bedrijfsvoering. Voor GGO-activiteiten van inperkingsniveau III of hoger, neem je eerst contact op met de BVF.
Voor een aanstelling als OL, neem je contact op met de BVF via biosafety@vu.nl.
Afdelingsdeskundige biologische veiligheid (ABV)
De VU heeft ook enkele bio-veiligheidsexperts op afdelingsniveau (ABV) aangesteld die een OL kunnen ondersteunen bij zijn/haar werkzaamheden. Voor een aanstelling als ABV, neem je contact op met de BVF via biosafety@vu.nl.
Registratie van een GGO in LabServant
De Regeling GGO stelt dat de constructie van een GGO moet worden vastgelegd. Dus ook de constructie van GGO’s verkregen van derden. Het GGO en de gebruikte bio-componenten (gastheer, vector, insert) worden binnen de VU geregistreerd in de Bioveiligheid module van LabServant.
OL’s en ABV’s hebben registratierechten in de bio-module van LabServant. Zij registreren de afzonderlijke bio-componenten en linken deze aan een kennisgeving. De lab medewerker moet binnen de bio-module de constructie van het GGO vastleggen en zorgt ervoor dat de ABV en OL op de hoogte zijn van nieuwe bio-componenten.
Voor een tutorial over het gebruik van de bio-module, ga naar Surfdrive Biosafety@VU. De LabServant website is te bereiken via www.Labservant.vu.nl
Vragen?
Voor meer informatie of vragen over genetisch gemodificeerde organismen of de Bioveiligheid module van LabServant, neem je contact op met de BVF via biosafety@vu.nl.
Incidenten of ongevallen
Bij incidenten of ongevallen waarbij het GGO is vrijgekomen buiten de inperking, neem je direct contact op met de BVF. Bel:
- Marjanne Markerink – van Ittersum: 0646705552 of
- Marleen Schiffler: 0643214957