De mens heeft volgens de Bijbel de verantwoordelijkheid om de aarde te beschermen en de biodiversiteit in stand te houden, stelt theoloog Eva van Urk.
Van Urk onderzocht hoe de joods-christelijke religieuze traditie een bijdrage kan leveren aan de discussie over een biodiverse toekomst.
“Niet eerder hebben menselijke activiteiten, zoals CO₂-uitstoot en ontbossing, zo’n enorme invloed gehad op de aarde en het klimaat. Met de enorme uitstervingsgolf in de dieren- en plantenwereld als triest dieptepunt. Ik onderzocht hoe we een meer betrokken houding kunnen ontwikkelen tegenover niet-menselijke levensvormen, en de invloed van onze levensbeschouwing speelt daarin een grote rol. Die bepaalt namelijk hoe we de wereld en onze eigen plek daarin bekijken.In mijn proefschrift richt ik me specifiek op het Bijbelse perspectief dat de mens – in tegenstelling tot andere schepselen – ‘naar het beeld van God’ geschapen is. Door de eeuwen heen hebben gelovigen een beroep gedaan op deze notie van de mens als Gods beeld (in het Latijn: imago Dei) om de speciale en bevoorrechte positie van de mens in of tegenover de natuur te verdedigen."
Unieke roeping
De mens zou namelijk op unieke wijze iets van God weerspiegelen. Sommigen hebben dit zo uitgelegd dat de mensheid boven de natuur geplaatst is, zodat ze ermee mag doen wat ze wil. Anderen stellen juist dat de mens een speciale verantwoordelijkheid gegeven is om zorg te dragen voor medeschepselen. Er wordt dus vanuit ecologisch perspectief verschillend aangekeken tegen wat het betekent om naar Gods beeld geschapen te zijn.
“Uit mijn verkenning blijkt dat het verstandig is om vast te houden aan het traditionele uitgangspunt dat alleen mensen naar Gods beeld geschapen zijn, en dus niet ook andere schepselen zo te bezien. Juist dat gegeven bepaalt ons bij onze unieke roeping om de schepping te behouden en te bewaren, en dus ook de huidige biodiversiteit zoveel mogelijk in stand te houden.
Een bijzonder historisch-theologisch facet van het imago Dei dat ik uitgelicht heb, is dat dit niet alleen draait om onze ecologische verantwoordelijkheid naar de schepping, maar ook om een vorm van spiritualiteit. In die spiritualiteit krijgen we oog voor de wijze waarop de gehele schepping (dus niet alleen de mens) iets van God weerspiegelt. Als we dier- en plantsoorten doen uitsterven, los van de normale evolutionaire en biologische cycli, wissen we dus ook de sporen uit van Gods goedheid, wijsheid en almacht.”
Meer informatie over het proefschrift
