Jongeren in Amsterdam-Oost maken zelf gezonde acties: Succesvolle aanpak met systeemdenken en participatie brengt blijvende verandering
Helga Emke onderzoekt het programma dat was gericht op het voorkomen van overgewicht en obesitas bij jongeren van 10-14 jaar in Amsterdam-Oost. Daar waren de overgewicht en obesitas cijfers hoger dan in andere delen van Amsterdam. Het was hard nodig om hier preventieve maatregelen voor te maken, omdat overgewicht en obesitas kunnen leiden tot fysieke gezondheidsproblemen zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en mentale problemen zoals een laag zelfbeeld. Eerdere acties gericht op het voorkomen van overgewicht of obesitas bij jongeren hebben weinig succes aangetoond. Deze acties houden geen rekening met de complexiteit van het probleem, omdat ze vaak gericht zijn op het individu of onvoldoende zijn afgestemd op de lokale context.
Het combineren van het denken in systemen samen met een participatieve aanpak bood zowel voordelen als uitdagingen en bleek veelbelovend bij het ontwikkelen van acties om overgewicht en obesitas te voorkomen. Emke pionierde in het toepassen van methodes van systeemdenken bij de ontwikkeling en uitvoering van acties samen met jongeren als mede-onderzoekers. Het was een uitdaging om acties te ontwikkelen met methodes van systeemdenken op een manier die zowel begrijpelijk als aantrekkelijk was voor de mede-onderzoekers. Het bleek haalbaar samen met jongeren als mede-onderzoekers acties te ontwikkelen, implementeren en evalueren om gezondheidsgedragingen van jongeren te verbeteren, doormiddel van systeemdenken binnen een participatief proces. Er werd een gevoel van eigenaarschap ervaren onder de mede-onderzoekers over de acties, en zowel de mede-onderzoekers als de stakeholders merkten een verbetering op in professionele en onderzoeksvaardigheden bij de mede-onderzoekers.
Toekomstige onderzoek op het gebied van een gezonde leefstijl en het implementeren van acties kunnen worden verbeterd door:
- Het betrekken van relevante stakeholders vanaf het begin.
- Het ontwikkelen van toegankelijke methodes van systeemdenken. - Het trainen van academische onderzoekers in zowel PAR als systeemdenken.
- Het organiseren van reflectiebijeenkomsten.
Met betrekking tot de praktische implicaties van faciliteren zijn de aanbevelingen:
- Het inzetten van een ervaren facilitator die zich richt op de samenwerking tussen jongeren en volwassenen.
- Het gebruikmaken van het gestandaardiseerd reflectieformulier dat in dit proefschrift is ontwikkeld. Dit ondersteunt facilitators bij het reflecteren op het groepsproces en hun rol.
Om de kans te vergroten dat beleid resulteert in acties die een positieve impact hebben op het leven van jongeren, zijn de aanbevelingen:
- Het adviseren aan beleidsadviseurs, wethouders, raadsleden en burgemeesters om jongeren te betrekken bij de ontwikkeling van beleid dat hen aangaat.
- Het implementeren van een gestructureerde aanpak waarbij jongeren worden betrokken bij beleidsvorming, bijvoorbeeld door het oprichten van een adviesraad bestaande uit jongeren.
Meer informatie over het proefschrift