Abraham Kuyper, een leven in de journalistiek. Een alternatieve biografie.
Abraham Kuyper (1837-1920) staat bekend als een dominante figuur in politiek en samenleving. We kennen hem als oprichter en Kamerlid van de ARP (Anti-Revolutionaire Partij), stichter van de Vrije Universiteit Amsterdam en van de Gereformeerde Kerken. Uiteindelijk werd hij zelfs Minister-President. Maar één ding was hij praktisch zijn leven lang: meer dan een halve eeuw werkte hij als journalist en speelde een hoofdrol in de jaren dat de journalistiek zich ontwikkelde tot een zelfstandige professie. Nationaal en internationaal was hij de leider van het jonge (Nederlandse) journalistengilde en stond hij midden in de stormachtige ontwikkelingen in de journalistiek rond 1900. Dit blijkt uit het onderzoek van historicus en journalist Johan Snel. Het boek wordt uitgegeven door Boom en is vanaf 2 november in de boekhandel verkrijgbaar.
Snel: “Opvallend genoeg weten we weinig van Kuyper als journalist. Hoewel hij in zijn tijd gold als de onbetwiste leider van de Nederlandse journalistiek, is ook in de biografieën de journalist verdwenen achter zijn andere activiteiten. Kuyper is uitvoerig onderwerp van studie, in toenemende mate ook internationaal. Maar zijn journalistieke werk – duizenden artikelen, soms internationaal – lijkt weggezonken in de archieven.”
Aanvoerder Nederlandse journalistiek
Snel haalt met zijn onderzoek Kuyper als journalist naar voren. Waarom werd hij door vriend en vijand aangewezen als aanvoerder van de Nederlandse journalistiek? Welke eigen visie ontwikkelde hij? En hoe verhoudt deze zich tot zijn actuele pleidooi voor een plurale en democratische samenleving? Deze en andere vragen beantwoordt Snel in zijn onderzoek, voornamelijk op basis van niet eerder gebruikt bronnenmateriaal (dagbladen, brieven, digitale archieven).
Kuyper schreef bijvoorbeeld dagelijks voor zijn dagblad De Standaard en zijn weekblad De Heraut, in totaal meer dan 10.000 artikelen en 17.000 ‘driestarren’: scherpe commentaren aangekondigd met drie sterretjes. “Geducht en gevreesd bij vriend en vijand, bewonderd door de aanhang die hijzelf met zijn journalistiek had geschapen. Het is het hart van zijn biografie dat sinds zijn dood vrijwel is vergeten en nooit eerder werd onthuld”, benadrukt Snel.
Journalist voor het leven
Langer dan enige andere functie bekleedde Kuyper levenslang de functie van journalist. Sinds zijn dood is ‘de journalist’ Kuyper echter langzaam verdwenen achter zijn andere publieke functies, vooral die van politicus en theoloog. Het onderzoek van Snel laat niet alleen zien dat hij gold als een van de leidende journalisten van zijn tijd, voorzitter van de jonge journalistenbeweging en ook internationaal actief. Ook toont het een tot dusver geheel onbekende kant. “Kuyper was de enige Nederlander die al ver voor de Tweede Wereldoorlog nadacht over de journalistiek en het vak theoretisch doordacht. Daarmee bevond hij zich middenin de stormachtige ontwikkelingen in de journalistiek van het eind van de negentiende eeuw, vaak gezien als het tijdperk van 'the invention of Journalism'. Het toont Kuyper als een van de grondleggers van de Nederlandse journalistiek en betoonde zich daarin een pluralist en democraat”, aldus Snel.
Meer informatie over het proefschrift