Tekst: Arwin Quaak
De incubators van Netwerk Wetenschap in Dialoog zijn bij elkaar gekomen voor wat coördinator Sem Barendse een ‘pitstop’ noemt. Waar de incubators tijdens de vorige bijeenkomsten vooral konden luisteren, wordt deze keer input vanuit henzelf verwacht, kondigt Frank aan. Net als de vorige keren leidt de ervaren dialoogexpert Frank Kupper de sessie. De sfeer is gemoedelijk en om het energieniveau op peil te houden is er koffie, koek en fruit.
Om beurten frissen de incubators elkaars geheugen op door te vertellen met welk soort onderzoek zij zich bezighouden. Afkomstig van verschillende faculteiten zijn ze namelijk druk met hele verschillende onderwerpen, variërend van het verbeteren van taalonderwijs tot de Groningse beleving van gaswinning. Als onderdeel van het incubatortraject organiseren alle deelnemers minstens één dialoogsessie binnen hun eigen onderzoek. Ze vertellen kort hoever ze zijn met hun plannen daarvoor.
Ervaringen
Omdat incubators Arjen de Wit en Boudewijn Goos hun dialoogsessie al gehouden hebben, bombardeert Frank hen tot ervaringsdeskundigen. Iedereen is benieuwd hoe zij het ervan af hebben gebracht – de andere incubators omdat zij zelf ook nog zo’n dialoogsessie moeten houden, Sem en Frank omdat ze benieuwd zijn of de trainingen hun vruchten hebben afgeworpen. Arjen en Boudewijn doen onderzoek naar de sociale bijstand en hebben een dialoogsessie georganiseerd over knelpunten in de bijstand, zowel in uitvoering als beleid. Een spannend gesprek, want aan tafel zaten, naast onderzoekers, zowel bijstandsgerechtigden als gemeentebeambten.
Arjen en Boudewijn vertellen hoe ze de structuur van de sessies als een diamant vormgegeven hadden, zoals ze tijdens de trainingen geleerd hadden. Dit betekent dat de deelnemers tijdens de dialoogsessie begonnen met het verzamelen van ideeën en perspectieven (smal → breed), om vervolgens de besten daarvan te selecteren (breed → smal). Volgens Arjen en Boudewijn waren de deelnemers achteraf zo positief, dat het plan is opgevat om over een aantal maanden opnieuw bij elkaar te komen. De deelnemers waardeerden het om in gesprek te gaan met mensen met verschillende achtergronden en de bijstandsgerechtigden waren blij dat hun stem gehoord werd.
Na dit verslag reflecteren de incubators samen met Frank op de ervaringen van Arjen en Boudewijn. Zo benadrukt Frank dat het goed is om ook de momenten van frictie die plaatsvinden tijdens een dialoogsessie te zien als een bijdrage aan de dialoog. Arjen: ‘Dat biedt wel een nieuw perspectief, ik zag het vooral als belemmering.’ Ook bespreken de incubators hoe om te gaan met deelnemers die erg dominant zijn en lang aan het woord blijven. Frank geeft tips en laat zien hoe een lichaamshouding ook een zogenoemde ‘interventie’ kan zijn om iemand te ontmoedigen om verder te praten. ‘Kijk maar wat er gebeurt als ik met mijn rug naar je toe ga staan.’
Pionieren
Uit gesprekken tijdens de koffiepauze blijkt dat de incubators echte dialoogpioniers zijn en op de VU niet altijd de wind mee hebben. Terwijl zij zich enthousiast en intensief inzetten om dialoogvormen onder de knie te krijgen, merken ze dat hun inspanningen binnen het universitaire systeem niet altijd op waarde worden geschat. Incubator Marthe Wens vindt dit jammer: ‘Je werkt de hele tijd met modellen waarin je assumpties maakt over mensen, dan moet je ook met ze gaan praten.’ Arjen voegt daaraan toe dat het lastig kan zijn om tijd vrij te maken om te werken aan dialoogvaardigheden, omdat het altijd ten koste gaat van andere belangrijke zaken die onderzoekers moeten doen. Deze opmerkingen laten doorschemeren dat er nog veel moet gebeuren om een dialogische cultuur op de VU te realiseren.
Tegen het einde neemt Frank weer het woord om de belangrijkste vragen van de incubators te bespreken. Het blijkt dat de kwesties ‘groepsgrootte’ en ‘representatie’ het meest prangend zijn. Als de opkomst bij een dialoogsessie onzeker is, raadt Frank aan om de deelnemers in groepjes te laten werken. Dan is het namelijk makkelijk om een groepje meer of minder te vormen als dat nodig is. Daarnaast legt Frank uit hoe representatie functioneert in een dialoog. Hij benadrukt dat het hierbij niet gaat om statistische representatie, zoals dat in kwantitatief onderzoek gebruikt wordt om resultaten te generaliseren. Die vorm van representatie staat haaks op dialoog, omdat een dialoog altijd afhankelijk is van de context en dus niet gegeneraliseerd kan worden. Daarom adviseert Frank om de focus op generalisatie los te laten en in plaats daarvan de vraag te stellen: ‘Wie heb ik aan tafel nodig om van te kunnen leren?’ Hierbij helpt het om telkens terug te gaan naar de context en van daaruit verder te denken.
Vol nieuwe inspiratie en goede moed verlaten de incubators aan het einde van de middag de ruimte, klaar om het geleerde in de praktijk te brengen. Of de pitstop een succes was? De opstoken duim van Sem zegt genoeg.
Photo by Markus Orth on Unsplash
