Blog van Lotte Minnema, docent, trainer en ontwikkelaar bij VU-NT2, over observeren en geobserveerd worden.
“Zolang de tafels en stoelen niet uit het raam gaan, is de les geslaagd.” Ik herinner het me nog precies, deze uitspraak van mijn stagebegeleider tijdens de eerstegraads lerarenopleiding. Ze legde de lat een flink stuk lager dan ik zelf in gedachten had. Maar het bleek te kloppen: in het eerste jaar zijn docenten vooral bezig met de lessen overleven. Pas later ontstaat er ruimte om bezig te zijn met vragen als: ‘Hoe breng ik dit goed over? Hoe ga ik na of iedereen het begrijpt? Hoe betrek ik alle leerlingen erbij? Hoe bouw ik een band met ze op?’ En een heel belangrijke vraag: ‘Hoe leren ze eigenlijk?’
Zoveel jaar later zit ik geregeld op het plekje waar mijn stagebegeleider toen zat, om lessen van NT2-docenten te observeren. Ook al vliegen de tafels en stoelen hier niet snel in het rond, lessen observeren is allesbehalve een koud kunstje. Goed kijken is namelijk helemaal niet zo gemakkelijk als het lijkt. Het is een vaardigheid die je moet trainen. Laatst volgde ik een training die handvatten bood voor het observeren en ook inzicht gaf in de valkuilen. Het is best een opgave om te blijven kijken naar wat er feitelijk in de klas gebeurt en je oordeel uit te stellen. Je waarneming wordt namelijk al snel gekleurd door je eigen ervaringen en ideeën over goed onderwijs. Tijdens lesobservaties is het goed om je hiervan bewust te zijn.
Een van de mooie kanten aan docent zijn vind ik dat je je blijft ontwikkelen: in de loop der tijd duiken er bij het uitoefenen van je vak steeds nieuwe vragen en aandachtspunten op. Als ik achterin een klas zit, leer ik zelf ook altijd bij. Een onderzoek van Burgess, Rawal en Taylor (2020) bij docenten op middelbare scholen bevestigt dit beeld: observatie en feedback door peers zorgden ervoor dat zowel de geobserveerde docenten als de observanten bijleerden, als er voor hen niets op het spel stond. Goede docenten zijn volgens mij nooit volleerd. Laten we – naast formele lesobservaties – dus ook ruimte maken voor collegiale observaties en de lessen die daaruit geleerd kunnen worden.
Wil je reageren op deze blog? Mail je reactie naar vu-nt2@vu.nl o.v.v. Reactie blog Leren observeren.
Bekijk hier de informatie over de korte opleiding Leren observeren
