Mijn beginnersgroep is bijna op niveau A1 wanneer ik ze een nieuwe opdracht geef die ze buiten de les mogen uitvoeren: “Geef iemand een compliment. Spreek Nederlands.” Het is niet de eerste buitenschoolse opdracht die ze krijgen, maar wel een grote uitdaging. In kleine groepjes bereiden ze zich voor op de komende opdracht. Wie kiezen ze uit om een compliment te geven? Wat gaan ze zeggen? Niet iedereen is er gerust op. Ik probeer hun vragen te beantwoorden, en iedereen gerust te stellen en te motiveren het vooral te proberen.
Vier dagen later zie ik ze terug in de online les. We bepreken hun verhalen met de groep. We zitten in coronatijd; de meesten hebben het dichtbij huis gezocht. Zo is het dus gekomen dat diverse cursisten ineens contact hebben gelegd met hun Nederlandstalige buren.
Ik zie stralende gezichten als ik vraag hoe het is gegaan. Een man uit Turkije vertelt: “Ik zei: “Wat zit uw haar goed” tegen mijn buurvrouw en toen gaf ze me haar telefoonnummer. Ze bood me aan om elke week Nederlands met me te oefenen.” Hij is niet de enige met een positieve ervaring. Een vrouw uit Nigeria vertelt dat haar buurvrouw haar nu elke ochtend met een brede glimlach groet, sinds ze haar een compliment heeft gegeven. “We hebben eindelijk contact,” zegt ze opgelucht.
Om Nederlands niet alleen in de les, maar ook in de praktijk te gebruiken, moeten cursisten een drempel over. Die drempel komen ze niet allemaal gemakkelijk over. Toch kun je al direct beginnen met het laten uitvoeren van praktijkgerichte opdrachten. Begin laagdrempelig, zodat cursisten nog niet hoeven te spreken als ze dat nog niet durven. Laat ze op straat, in een winkel of op de markt luisteren naar hoe mensen elkaar groeten en wat kooplui zoal zeggen. Ook kun je ze informatie laten opzoeken op een Nederlandstalige website, zoals de dienstregeling van het OV. Maak je cursisten ervan bewust dat ook dit soort opdrachten relevant zijn om hun weg te kunnen vinden in de Nederlandstalige praktijk.
We willen natuurlijk ook dat cursisten buiten de les gaan spreken, want taalcontact bevordert het leren van de tweede taal aanzienlijk. We kennen allemaal de verhalen van de Nederlanders die meteen overschakelen op het Engels; of van cursisten die écht heel graag willen, maar spreekangst hebben. Maak die angst bespreekbaar in je les. Koppel een cursist die het spannend vindt aan een cursist die al wat verder is; ze kunnen dan in tweetallen op pad gaan. Motiveer je cursisten om door te zetten en prijs ze de hemel in als het ze is gelukt om een buitenschoolse spreekopdracht uit te voeren.
Tot slot nog wat praktische tips. Bereid de buitenschoolse opdracht eerst goed voor in de les. Dat kan met een geleide oefening waarbij de cursisten in kleine groepjes nadenken over de uit te voeren opdracht. Welke woorden kennen ze al over het onderwerp? Wie zijn ze van plan te gaan spreken? Wat gaan ze zeggen? Welke antwoorden kunnen ze verwachten? Maak het oefenen zo echt mogelijk, in een rollenspel.
Ook moet erop worden teruggekeken na de uitvoering. Laat cursisten een aantal vragen met elkaar bespreken. Wat ging goed en wat ging minder goed? Wat kun je een volgende keer anders doen? Juist die betrokkenheid bij elkaar kun je inzetten en is vaak een krachtig middel. Bovendien leert de ervaring dat een opdracht meestal alleen wordt uitgevoerd als er ook weer naar gevraagd wordt. En het allerbelangrijkste: vier elk succes met je cursisten, hoe klein ook! Al is het maar de buschauffeur die “goedemorgen” terugzegt.
