Het gaat vaak om wetenschappers die vanwege hun overtuigingen of onderzoeksgebied moeten vluchten of hun baan verliezen”, zegt Aletta Kraneveld, decaan en voorzitter van het VU Academic Freedom Program. “Wij geven hen de kans om aan de VU in vrijheid onderzoek te doen. Iets wat voor ons vanzelfsprekend lijkt, maar wereldwijd steeds minder zo is.”
Een veilige haven
De VU werkt hiervoor samen met de internationale organisatie Scholars at Risk. Elk jaar ontvangt de universiteit gemiddeld één wetenschapper. Inmiddels zijn dit er al meer dan twintig. “Dat is fantastisch,” zegt Aletta, “maar er zijn nog veel meer wetenschappers die onze hulp nodig hebben.”
Ze noemt het voorbeeld van Pius uit Kameroen, die eerder twee jaar aan de VU verbleef. “Hij gaf onderwijs, werd door studenten verkozen tot beste docent en heeft nu nog steeds banden met de VU. Zijn onderzoek loopt door en dat versterkt ook onze internationale samenwerking.”
Die wisselwerking maakt het programma bijzonder, zegt Aletta. “Wij helpen mensen vooruit, maar krijgen er ook veel voor terug. Wetenschappers geven onderwijs, bieden nieuwe perspectieven in de collegezaal en inspireren studenten en collega's."
Meer steun nodig
De urgentie om wetenschappers op te vangen is volgens Aletta groter dan ooit. “De wereld staat op z’n kop. Het duurt niet lang meer of we krijgen zelfs onderzoekers uit Amerika die hierheen willen komen. De tijdsgeest is gepolariseerd. Wie niet tot de mainstream behoort, is feitelijk onveilig.”
Haar grootste wens voor de komende jaren is duidelijk: meer wetenschappers kunnen opvangen. “In tijden van bezuiniging hebben we financiering van buitenaf nodig. Vanuit alumni, fondsen of het bedrijfsleven. Daarom zoeken we hulp van mensen die begrijpen hoe belangrijk het is om vrijheid in de wetenschap te beschermen.”
“Hoe mooi is het dat je op deze manier kunt bijdragen aan vrijheid. Misschien niet op grote schaal, maar wel op een heel betekenisvolle manier. Je geeft mensen de kans om te ervaren wat vrijheid van denken en handelen betekent. En die ervaring werkt door: in hun leven, in hun land, en bij ons.”
