Ze verdedigden daarom het Nederlandse militaire optreden, hoewel ze getuige waren van extreem geweld, brandende kampongs, martelingen en executies, blijkt uit onderzoek van historicus Koos-jan de Jager.
Brieven en dagboeken
Over het structureel extreem geweld van de Nederlandse krijgsmacht is de laatste jaren veel gepubliceerd. De Jager voegt hier een nieuwe, religieuze, dimensie aan toe door de aandacht te richten op de rol van de kerken en de geestelijken die aan het front de Nederlandse militairen bijstonden.
De Jager: “Het onderzoek is primair gebaseerd op nieuw archiefonderzoek: rapporten, brieven en dagboeken van militaire geestelijken die te vinden waren in kerkelijke en militaire archieven. Daarnaast raadpleegde ik vele tijdschriften en publicaties van geestelijken. Hierdoor kon ik dicht bij de militaire praktijk komen en is het mogelijk om geestelijken dagelijks te volgen in wat zij deden en zeiden in de oorlogsjaren.”
Geen openlijke kritiek
De Jagers onderzoek laat zien dat militaire geestelijken een belangrijk onderdeel van de Nederlandse krijgsmacht vormden. Met gevaar voor eigen leven vergezelden zij militairen op patrouilles en bij aanvalsacties. Daarbij waren zij getuige van extreem geweld, van brandende kampongs, martelingen en executies. Tot openlijke kritiek leidde dit echter niet.
Goddelijke bescherming
De Jager: “Militaire geestelijken duidden de oorlog in religieuze termen: die was volgens hen een strijd tussen goed en kwaad, waarin het Nederlandse leger onder goddelijke bescherming vocht. Hun oorlogservaringen sterkten hen in hun afwijzende houding tegenover het Indonesische nationalisme. In de praktijk waren zij verregaand loyaal aan de Nederlandse troepen, er was vanuit de geestelijken geen publieke kritiek te horen op het extreme Nederlandse geweld. Aan het front hebben sommige geestelijken geprobeerd om extreem geweld te voorkomen, de meerderheid heeft echter gezwegen.”
bron foto: Nationaal Archief/Spaarnestad
Het onderzoek verschijnt in boekvorm onder de titel Oorlog zonder genade bij uitgeverij Boom