Sensitief opvoedgedrag – het opmerken, begrijpen en gepast reageren op signalen van een kind – draagt bij aan een veilige hechting en een gezonde ontwikkeling. “Sensitief opvoedgedrag is een belangrijke voorspeller van ontwikkeling van kinderen, zoals van gehechtheid, sociale competentie, academische vaardigheden en gedragsproblemen”, vertelt orthopedagoog Mirte Forrer. Naast haar werk als manager en gedragsdeskundige bij Jeugdbescherming, promoveert ze aan de Vrije Universiteit Amsterdam op sensitief opvoedgedrag.
Onder meer de World Health Organization en de Gezondheidsraad adviseren om gezinnen te ondersteunen met het bieden van sensitief opvoedgedrag. Om te kunnen bepalen welke gezinnen zulke ondersteuning kunnen gebruiken, hebben professionals in de jeugdhulpverlening en jeugdbescherming goede observatie-instrumenten nodig. “Maar de bestaande instrumenten zijn niet geschikt voor gebruik in de dagelijkse praktijk,” vertelt Forrer. Voor haar proefschrift wilde Forrer daarom een goed en praktijkgericht observatie-instrument ontwikkelen voor sensitief opvoedgedrag. Daarnaast wilde ze onderzoeken of het observeren van sensitief opvoedgedrag voldoende is, of dat professionals ook ander opvoedgedrag zouden moeten observeren, zoals warmte, ondersteuning van autonomie en vijandigheid.
“Uit eerste testen bleek dat een geïllustreerde beslisboom een veelbelovend format kan zijn”, aldus Forrer. Daarop voortbordurend ontwierp ze het Opvoeder-Kind Interactie (OK!) app en e-learning-pakket. De OK!-app helpt professionals om snel en gestructureerd sensitief opvoedgedrag te observeren met een visuele beslisboom. De bijbehorende e-learning leert hen hoe ze de tool gebruiken, de resultaten interpreteren en bespreken met opvoeders, inclusief een betrouwbaarheidstoets. Uit onderzoek bleek dat het OK!-pakket een betrouwbare manier was om de opvoedrelatie te observeren.
Daarnaast onderzocht Forrer of ander opvoedgedrag geobserveerd moet worden. Uit haar onderzoek blijkt dat sensitief opvoedgedrag een belangrijke voorspeller is van de ontwikkeling van kinderen, en dat ander opvoedgedrag hierin geen aanvullende of consistente voorspellende rol speelt.
Met de OK!-app en e-learning krijgen jeugdhulpprofessionals een praktische tool om opvoedrelaties snel en betrouwbaar in kaart te brengen. Forrer: “Daardoor kan ondersteuning aan en gedeelde besluitvorming met kinderen en gezinnen worden versterkt.”