Klimaat belangrijke aanjager toenemende bosbranden Noord- en Zuid-Amerika

Volgens klimaatmodellen waren de bosbranden in Los Angeles in januari van dit jaar twee keer zo waarschijnlijk en 25 keer groter (in verbrand oppervlak) in het huidige klimaat dan ze zouden zijn geweest in een wereld zonder door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde. Het maakte de branden in de Pantanal-Chiquitano-regio in Zuid-Amerika vorig jaar ook 35 keer groter, en zorgde tevens voor recordbranden in het Amazonegebied en Congo. Het nieuwe rapport waarschuwt dat extremere hittegolven en droogtes wereldwijd vaker zullen voorkomen en intenser worden. Dit leidt tot toenemende bedreigingen voor mensenlevens door brand en vervuilende rook, maar ook voor eigendommen, economieën en het milieu.

Het tweede jaarlijkse State of Wildfires-rapport werd gezamenlijk opgesteld door het UK Centre for Ecology & Hydrology (UKCEH), het UK Met Office, de University of East Anglia (UEA) en het European Centre for Medium-Range Forecasts (ECMWF), met deelname van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU).

De wetenschappers gebruikten satellietwaarnemingen en geavanceerde modellen om de oorzaken van bosbranden uit het laatste brandseizoen (maart 2024-februari 2025) te identificeren en te onderzoeken, evenals de rol die klimaatverandering en landgebruik hierbij speelden. Douglas Kelley, landoppervlakmodelleur van UKCEH en mede-leider van het rapport van dit jaar: "Onze jaarverslagen leveren ondubbelzinnig bewijs voor hoe klimaatverandering de frequentie en ernst van extreme bosbranden vergroot. Zonder door de mens veroorzaakte opwarming zouden veel van deze bosbranden, bijvoorbeeld in de Pantanal en Zuid-Californië, niet extreem groot zijn geweest."

Intensiverende bosbranden
In het rapport van dit jaar hebben onderzoekers van de Vrije Universiteit een nieuwe analyse van de brandintensiteit gepresenteerd.

"In Canada ontdekten we dat, hoewel het verbrande gebied in 2024-2025 kleiner was dan het recordjaar 2023, branden in verschillende Canadese provincies heviger woedden en zich sneller verspreidden", aldus Yuquan Qu van de Vrije Universiteit Amsterdam, mede-auteur van het rapport. "Dit toont aan dat branden gevaarlijker en moeilijker te beheersen worden. Een zorgwekkende trend, aangezien klimaatverandering steeds extremer brandgedrag aanwakkert."

Gevaarlijke omstandigheden
De modellen van de wetenschappers identificeerden de respectievelijke rollen van weer, vegetatiedichtheid en ontstekingsbronnen bij het bepalen van de meest extreme gebeurtenissen.

Co-rapportleider Francesca Di Giuseppe van ECMWF: "Klimaatverandering zorgt niet alleen voor gevaarlijkere, brandgevoelige weersomstandigheden, maar beïnvloedt ook de snelheid waarmee vegetatie groeit en brandstof levert voor de verspreiding van de branden.

"Onze analyses hebben de cruciale rol van zowel extreem weer als brandstof in de branden in Los Angeles blootgelegd. Ongewoon nat weer in de voorgaande 30 maanden droeg bij aan een sterke vegetatiegroei en legde de perfecte basis voor het ontstaan ​​van bosbranden toen in januari de ongewoon warme en droge omstandigheden aanbraken."

De hoeveelheid en droogte van de vegetatie speelden ook een cruciale rol tijdens de extreme bosbranden in het Amazonegebied en Congo, waar abnormaal droge bossen en wetlands ervoor zorgden dat branden zich sneller en verder verspreidden.

Toekomstverwachtingen
In de regio Pantanal-Chiquitano zouden extreme brandseizoenen zoals die van 2024-2025, die voorheen misschien maar één of twee keer in een mensenleven voorkwamen, tegen het einde van de eeuw elke 15 tot 20 jaar kunnen voorkomen als de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen op het huidige pad blijft. Grootschalige wereldwijde klimaatmaatregelen, die het bereiken van netto nuluitstoot rond 2070 mogelijk maken, zouden deze gebeurtenissen veel zeldzamer maken en de toename in frequentie beperken tot ongeveer één extra extreem seizoen per eeuw.

Ondertussen zou er een vijfvoudige toename kunnen zijn van de extreme branden in de zwaarst getroffen gebieden van het Congobekken in juli 2024. Grootschalige klimaatmaatregelen zouden de stijging kunnen beperken tot 11%. De jaarlijkse rapporten over wereldwijde bosbranden leveren belangrijk bewijs over bosbranden, hun omvang, oorzaken en gevolgen in verschillende delen van de wereld, en hoe dit verandert in de loop van de tijd.
Rapport
Het State of Wildfires-rapport 2024-25 wordt gepubliceerd in het tijdschrift Earth System Science Data. Het is samengesteld door meer dan 60 onderzoekers en instituten uit 20 landen. Meer informatie over het State of Wildfires-project is te vinden op stateofwildfires.com.