Eerder was al bekend dat bosbranden in boreale gebieden kunnen overleven in de winter door te smeulen in veengrond: zogenaamde ‘zombiebranden’. Maar een groep wetenschappers van onder meer de Vrije Universiteit Amsterdam ontdekte dat branden de winter ook kunnen doorstaan door te smeulen in boomstammen en wortels. Hun studie is gepubliceerd in Nature Ecology & Evolution.
Helikopters
Zombiebranden werden eerder gedetecteerd via satellietbeelden. Tot nu toe had geen enkel onderzoeksteam ze rechtstreeks in het veld onderzocht. Klimaatwetenschappers Thomas Hessilt, Rebecca Scholten, Max van Gerrevink en Sander Veraverbeke (VU Amsterdam) onderzochten het fenomeen samen met Canadese en Amerikaanse wetenschappers in afgelegen gebieden van de Northwest Territories, Canada, en Alaska, Verenigde Staten.
Ze konden voortbouwen op eerder onderzoek om detectiemethoden te verfijnen. Hessilt gebruikte satellietbeelden met een hoge resolutie om veldlocaties te lokaliseren. "Eerdere studies vertrouwden op satellietbeelden met een ruimtelijke resolutie van ongeveer 1 kilometer. Dat is niet nauwkeurig genoeg om overwinterende branden te lokaliseren", legt hij uit. Het team ontwikkelde daarom een algoritme dat brandlocaties kan identificeren met een veel fijnere resolutie van 30 meter. Deze locaties vormden de basis voor een veldexpeditie met behulp van helikopters.
Langdurig smeulen
Tijdens deze veldexpeditie onderzochten de aardwetenschappers de lokale topografie, drainage en kenmerken van het ecosysteem en de branden. Veraverbeke: “We verwachtten dat zombiebranden voornamelijk zouden voorkomen in veengebieden en dieper in organische bodems zouden branden dan normale bosbranden.”
“Het was onverwacht, maar we vonden dat zombiebranden niet enkel in veengebieden voorkomen”, zegt bosecoloog Jennifer Baltzer (Wilfrid Laurier University), eerste auteur van het artikel. “Ze kwamen ook voor in droge bossen, waar gevallen boomstammen en wortels brandstof leverden voor de branden om in de winter langdurig te smeulen”.
Brandbeheer
Het onderzoek toont aan dat zombiebranden niet noodzakelijk meer broeikasgassen uitstoten dan conventionele bosbranden en dat bossen zich na deze branden ook goed herstellen. Maar de ontdekking dat het smeulen kan aanhouden in zowel veen als in houtresten betekent ook dat de zombiebranden wellicht wijdverspreider zijn dan eerder gedacht. Dit brengt nieuwe uitdagingen met zich mee voor brandbeheerders in boreale bossen, die de afgelopen jaren steeds heviger bosbrandseizoenen hebben meegemaakt.
Het VU-team ontving steun voor het onderzoek via twee subsidies onder het Horizon 2020-onderzoeks- en innovatieprogramma van de Europese Unie (Europese Onderzoeksraad; subsidieovereenkomst nr. 101000987; Marie Skłodowska-Curie-subsidieovereenkomst nr. 847504)