Internationale competities zoals de Olympische Spelen en het WK voetbal zetten niet alleen atleten, maar ook landen in de schijnwerpers. Sportwetenschapper Ali Ziaee analyseerde hoe Iraanse atleten worden weergegeven in zowel binnenlandse als Westerse media, en liet zien hoe deze beeldvorming bijdraagt aan het vormgeven van Iran’s nationale identiteit.
“Het onderzoek richtte zich op mediaverslaggeving van de Olympische Spelen van 2016, het WK voetbal van 2018 en de AFC Asian Cup van 2019 in Iraanse media, en op de Olympische Spelen van 2020 in Westerse media,” legt Ziaee uit. “Het doel is om te begrijpen hoe narratieven bijdragen aan de (her)constructie van nationale identiteit en verbondenheid, en tegelijkertijd processen van ‘Othering’ versterken.” Othering krijgt een negatieve lading wanneer een land of individu wordt neergezet als fundamenteel anders, waarbij vaak negatieve eigenschappen worden benadrukt of stereotypen worden bevestigd.
Ziaee concludeert dat journalistieke narratieven rond Iraanse atleten in grote internationale sporttoernooien een cruciale rol spelen in de (her)constructie van de Iraanse nationale identiteit. “Een centraal thema in dit proces is veerkracht: de prestaties van Iraanse atleten worden gekoppeld aan de historische en politieke uitdagingen van het land,” legt hij uit.
Iraanse atleten
Hij wijst op het Iraanse nationale voetbalteam tijdens het WK van 2018, waarbij binnenlandse media zowel het team als de natie positief neerzetten te midden van aanhoudende politieke spanningen tussen Iran en het Westen, met name de Verenigde Staten. Ook bespreekt hij Kimia Alizadeh, de eerste vrouwelijke Iraanse atleet die in 2016 een olympische medaille won, die Iran in 2020 verliet met kritiek op de Iraanse staat. “Zij en andere atleten werden aanvankelijk gevierd als bronnen van hoop en trots voor de samenleving, terwijl ze de hijab droegen. Later werden ze echter onderwerp van uiteenlopende narratieven toen hun persoonlijke keuzes botsten met de officiële waarden van Iran.” Waar Iraanse media zulke acties vaak framen als verraad aan nationale identiteit en loyaliteit, portretteren Westerse media ze juist als uitingen van persoonlijke vrijheid, geïnterpreteerd vanuit een Westers perspectief.
“Deze verschillende beeldvormingen onderstrepen de voortdurende spanning tussen het interne en externe beeld van Iran,” voegt Ziaee toe. “Mijn onderzoek laat zien dat mediaverhalen over Iraanse topsport en atleten bredere geopolitieke dynamieken weerspiegelen, en invloed hebben op hoe Iran wordt voorgesteld door zowel de eigen bevolking als de internationale gemeenschap.”
Mediawijsheid
De bevindingen van Ziaee zijn relevant voor journalisten, docenten en beleidsmakers. “Media-professionals zouden moeten nadenken over hoe hun berichtgeving stereotypen kan versterken, kan bijdragen aan processen van Othering, of kan leiden tot een overmatige focus op atleten en hun prestaties—wat publieke verwachtingen kan aanwakkeren,” betoogt hij. Zijn onderzoek ondersteunt initiatieven ter bevordering van mediawijsheid, het bevragen van eenzijdige narratieven, en het stimuleren van projecten—zoals sportdiplomatie—die gericht zijn op eenheid, het verbeteren van internationale relaties en een evenwichtige representatie van landen en sporters.