Tekst: Shirley Haasnoot
Tijdens de afsluitende bijeenkomst van het eerste Dialogue Incubator-traject, vertelde rector magnificus Jeroen Geurts een anekdote. Geurts is van huis uit neurowetenschapper en werkte als jonge onderzoeker in een team dat patiënten met een zenuwaantasting bestudeerde. Het team besloot met patiënten in gesprek te gaan om te zien hoe het onderzoek het beste kon worden uitgevoerd.
‘Maar kijken jullie ook wel eens naar jeuk?’, vroeg een patiënt hem onverwachts. ‘Ik heb de hele dag ondraaglijke jeuk. Dat is voor ons een van de grootste problemen.’ Geurts denkt nog wel eens aan terug aan dat moment, zei hij. ‘Wij wetenschappers gingen ervan uit dat we belangrijk hersenonderzoek deden. Maar we hadden patiënten niet gevraagd waar zij zelf behoefte aan hadden.’
‘Academici werken vaak jaren met dezelfde collega’s’
Met het Netwerk Wetenschap in Dialoog wil de Vrije Universiteit Amsterdam de dialoog tussen haar onderzoekers en de samenleving bevorderen. Onderdeel van het netwerk is de Dialogue Incubator. Kleine groepen wetenschappers kunnen daarin verschillende gesprekstechnieken
en dialoogvormen uitproberen om een beter gesprek te voeren met maatschappelijke belanghebbenden zoals docenten, politiemensen, uitkeringsinstanties, beleidsmakers of patiënten.
‘Academici werken vaak jaren met dezelfde collega’s. Hiermee helpen wij hen om ook mensen in de samenleving te bereiken’, vertelt netwerkcoördinator Sem Barendse, die zelf afstudeerde in de biomedische wetenschappen.
De Dialogue Incubator werd tijdens de afgelopen twee jaar getest door zo’n tien deelnemers, allen onderzoekers aan de VU. Ze kwamen vijf keer bijeen en organiseerden daarnaast een bijeenkomst met collega’s of maatschappelijke belanghebbenden, waarin ze hun nieuwe vaardigheden konden inzetten. Vlak voor de zomer rondde de groep het programma af, tijdens een bijeenkomst waarbij ook Geurts aansloot, samen met voorzitter van het College van Bestuur Margrethe Jonkman en Eric van Rossum, secretaris van de VUvereniging.
Met wetenschapsfilosoof en dialoogfacilitator Frank Kupper bespraken de deelnemers wat ze hebben gedaan en geleerd. Zo organiseerde taalwetenschapper Camille Welie een bijeenkomst voor zo’n 25 NT2-docenten, die de Nederlandse taal onderwijzen aan anderstaligen. Zelf is hij docent en onderzoeker aan de VU, en leidt hij met zijn team ongeveer 200 taaldocenten per jaar op.
‘Iemands identiteit hangt voor een groot deel af van zijn of haar moedertaal’
Welie is een warm voorstander van het gebruik van de moedertaal in de Nederlandse les. ‘Als je zegt: pas je maar aan en leer dit, toon je geen respect. Iemands identiteit hangt immers voor een groot deel af van zijn of haar moedertaal.’
Maar veel taaldocenten weten niet hoe ze die eerste taal van de cursisten kunnen inzetten, zeker niet als ze allemaal iets anders spreken. Tijdens de bijeenkomst, door Welie georganiseerd als onderdeel van de Dialogue Incubator, gingen ervaren docenten daar zelf methodes voor bedenken. Met coördinator Sem Barendse had Welie vooraf besproken hoe hij de bijeenkomst positief zou kunnen insteken. ‘Ik vroeg dus niet meer wat de problemen waren, en waar we misschien tegenaan zouden lopen.’
Ze waren heel enthousiast, vertelt Welie. De docenten kwamen met creatieve ideeën die ze dit najaar uitwerken in hun lessen en eind van het jaar gezamenlijk zullen bespreken. Eén zo’n idee is dat de leerlingen eerst een kort verhaal in hun moedertaal lezen, en daarna in het Nederlands. Een ander idee is dat ze een korte taalbiografie schrijven, met alle talen die in hun leven een rol hebben gespeeld. Daarmee denken ze dan ook na over de verschillen en overeenkomsten met de Nederlandse taal en grammatica.
Naast de Dialoog Incubator staan de komende jaren ook andere programma’s op stapel, vertelt Sem Barendse. In het Science Communication Lab worden jonge academici de komende jaren geholpen om hun onderzoek te delen met de buitenwereld, waarbij hun persoonlijke verhaal het uitgangspunt is. Bijvoorbeeld door een podcast in te spreken of door op te treden in een publiek debatcentrum.
De VU-gemeenschap wordt uitgenodigd om in gesprek te gaan over de urgente thema’s van onze tijd
Daarnaast zal Barendse het komend academisch jaar vijf VU-brede dialogen organiseren, samen met debatcentrum 3D, de Universiteitsbibliotheek en andere organisaties op de campus. De VU-gemeenschap wordt hierbij als geheel uitgenodigd om in gesprek te gaan over de urgente thema’s van onze tijd. De eerste bijeenkomst, op 11 november, zal gaan over de rol van de universiteit in tijden van oorlog en vrede.
Barendse verwacht zo’n 100 tot 150 deelnemers, die hierover met elkaar in gesprek zullen gaan in de grote open ruimte van de foyer, om zich daarna in kleinere groepen op te splitsen. Is hij niet bang dat zo’n bijeenkomst door actievoerders wordt verstoord? ‘Dat is inderdaad spannend. We denken erover na hoe we zo’n verstoring in de dialoog kunnen integreren.’
‘Onze kracht ligt in de pluriformiteit van perspectieven, nieuwsgierigheid en interesse in andere groepen’
‘Dialoog voeren vergt moed’, zei Jeroen Geurts tijdens de laatste Dialogue Incubator-bijeenkomst. ‘Je moet je eigen identiteit en aannames op tafel leggen. Soms is dat ongemakkelijk en pijnlijk.’
‘De VU heeft een enorm diverse populatie op haar campus’, zegt Barendse. ‘Met verschillende mensen, culturen, en onderzoeksgroepen. In die pluriformiteit van perspectieven, nieuwsgierigheid, en interesse in andere groepen ligt de kracht van onze universiteit. Dialoog hoort daarbij.’
