Het dooien van permafrost in het noordpoolgebied versnelt de afbrokkeling van kusten en zorgt ervoor dat grote hoeveelheden koolstof in de atmosfeer terechtkomen. Dat blijkt uit onderzoek van aardwetenschapper Fleur van Crimpen, die de effecten van dooiend permafrost langs de Canadese Beaufortzee in kaart bracht.
Permafrost is grond die minstens twee jaar bevroren blijft en bevat bijna twee keer zoveel koolstof als er momenteel in de atmosfeer aanwezig is. Door de stijgende temperaturen ontdooit deze bodem, waardoor kustlijnen instabiel worden en letterlijk afbrokkelen. Daarbij spoelen plantenresten en ander organisch materiaal de zee in. In de ondiepe kustwateren wordt dit materiaal snel afgebroken, waarbij CO₂ vrij kan komen - een proces dat de opwarming van de aarde verder kan versterken.
Van Crimpen ontdekte dat juist deze ondiepe kustzones een sleutelrol spelen in wat er met de vrijgekomen koolstof gebeurt: blijft die dichtbij en wordt het snel afgebroken, of zakt het verder de oceaan in en wordt het mogelijk langdurig opgeslagen? Omdat deze ondiepe kustwateren tot nu toe nauwelijks zijn onderzocht, biedt haar werk belangrijke nieuwe inzichten voor klimaatwetenschappers.
Impact op inheemse gemeenschappen
Maar de gevolgen zijn niet alleen wetenschappelijk en uit te drukken in cijfers en grafieken. Het verdwijnen van bevroren kustgrond heeft grote impact op inheemse gemeenschappen in het noordpoolgebied. In dorpen zoals Tuktoyaktuk in Canada dreigen huizen, voedselopslagplaatsen en wegen letterlijk weg te zakken door de dooiende bodem. “Wat hier gebeurt, raakt direct het dagelijks leven van mensen,” benadrukt van Crimpen.
De bevindingen helpen wetenschappers beter te voorspellen hoeveel extra CO₂ er kan vrijkomen door kusterosie. Dat is cruciale informatie voor klimaatmodellen en beleid, die moeten bepalen hoe snel de aarde verder opwarmt en welke maatregelen nodig zijn om dit in te perken. Op korte termijn kan het onderzoek bijdragen aan betere risicokaarten voor kwetsbare kustgebieden. Op de langere termijn biedt het aanknopingspunten voor klimaatadaptatie en bescherming van gemeenschappen die op permafrost leven – wereldwijd meer dan 4,9 miljoen mensen.
Het onderzoek maakt duidelijk dat dooiend permafrost geen verre realiteit is, maar een tastbare schakel in het wereldwijde klimaatsysteem, met gevolgen voor zowel het klimaat als de mensen die er middenin leven.
Van Crimpen promoveert 17 november aan de Vrije Universiteit Amsterdam