In de recordwarme juni van 2023 stierven bijna 900 mensen meer dan normaal. De hitte ging gepaard met uitzonderlijk hoge graspollenconcentraties en een slechte luchtkwaliteit. Mogelijk droeg deze ongezonde mix bij aan de extra hoge sterfte. Niet alleen in Nederland waren er gezondheidsproblemen. De extreme hitte heeft in 2023 aan naar schatting 47.000 Europeanen het leven gekost. Met een verdergaande klimaatverandering nemen dit soort gezondheidsrisico’s waarschijnlijk verder toe.
Omgaan met hittestress
Er is nog veel onduidelijk over welke situaties het gevaarlijkst zijn en wie nu en in de toekomst het meeste risico loopt op ziekte of sterfte. Ook is onduidelijk wie welke acties moet nemen, en hoe je kunt voorkomen dat je het ene probleem oplost, maar daarmee een ander probleem verergert. Adviezen voor het tegengaan van hittestress door bijvoorbeeld ventileren zouden juist de blootstelling aan pollen en slechte luchtkwaliteit kunnen vergroten.
GoHot
De komende 19 maanden gaat een consortium van 16 organisaties de kennis over gezondheidsrisico’s door blootstelling aan hitte, pollen, luchtverontreiniging en combinaties hiervan in kaart brengen. Deze vertalen ze naar concrete handvatten die helpen om de ziektelast te verminderen. Het onderzoek met de titel ‘Gezond Omgaan met Hitte en pOllen in een veranderend klimaaT’ (GoHot) ontvangt daarvoor een subsidie van ZonMw. Het onderzoek staat onder leiding van bioloog Arnold van Vliet van Wageningen University. Thermofysioloog Hein Daanen van de Vrije Universiteit Amsterdam is de projectaanvrager en bioloog Letty de Weger van het Leids Universitair Medisch Centrum is medeprojectleider. Met het GoHot consortium wordt een vervolg gegeven aan het eerste ZonMw-programma op het gebied van Klimaat en Gezondheid.
“We hebben belangrijke kennisdragers en praktijkdeskundigen op het gebied van klimaat en gezondheid in Nederland kunnen samenbrengen en onderhouden intensieve contacten met onze collega’s in het buitenland,” vertelt Daanen over de totstandkoming van dit onderzoeksproject.
Over GoHot
Het consortium richt zich op de effectieve kennisoverdracht van de gezondheidsrisico’s van hittestress, luchtkwaliteit en pollen in een veranderend klimaat. Dit consortium betrekt niet alleen onderzoeksorganisaties, maar ook beleidsmakers en maatschappelijke partijen waarmee impact kan worden bereikt.
GoHot is sterk multidisciplinair en voegt experts samen uit onder andere de epidemiologie, fysiologie, milieu-ecologie, aerobiologie, ruimtelijke modellering, bomenkennis, sociologie, psychologie, communicatiewetenschappen en ethiek.
Het onderzoek gaat met nieuwe technieken bestaande gegevens over sterfte, ziekenhuisopnames, medicijngebruik, pollenconcentraties en omgevingsfactoren analyseren. Daarmee moet duidelijk worden welke groepen in de samenleving bij welke blootstelling aan hitte, pollen en luchtverontreiniging of combinaties daarvan extra risico lopen op ziekte of sterfte. Er is ook speciale aandacht voor jonge kinderen.
Risico’s voorkomen
Hoe voorkom je gezondheidsrisico’s? Wat werkt wel en wat werkt niet? Door middel van literatuuronderzoek en experimenten moet duidelijk worden wat de effectiviteit is van verschillende manieren van koelen. Hierbij kun je denken aan het effect van voetbaden, dragen van koelende kleding, het eten van ijs, maar ook het gebruik van airco’s of aanplant van bomen.
Of kun je beter investeren in het verbeteren van je trainingstoestand waardoor je mogelijk beter om kunt gaan met hitte? En wat is het effect van ventileren door het openen van de ramen? Als de ramen open staan, kan de pollenconcentratie binnen weer stijgen. Daarom wordt het effect van open of gesloten ramen op de pollenconcentratie in huis getest.
Gedragsverandering
Als we weten wie er wanneer en waar risico loopt en wat je eraan kunt doen, betekent dat nog niet dat mensen en organisaties hun gedrag gaan aanpassen. Het onderzoek probeert duidelijk te krijgen welke factoren bepalen of mensen hun gedrag veranderen. Een belangrijk deel van het onderzoek richt zich vervolgens op hoe organisaties als GGD, Rode Kruis, kennisinstellingen en overheden, helder en effectief kunnen communiceren met risicogroepen en de mensen om hen heen. Het GoHot-consortium brengt een groot aantal organisaties met verschillende rollen bij elkaar om de inzichten ook gelijk toe te passen om zo de grootst mogelijke impact te kunnen maken.