De Himalaya zijn ontstaan doordat twee continenten, India en Azië, met elkaar zijn gebotst. Maar dat verklaart niet waarom de Himalaya zo hoog zijn. Andere botsingsgebergten, zoals de Alpen of de Pyreneeën, hebben gemiddelde hoogtes van zo'n twee kilometer. Ook is de top van deze gebergten lager: zo ligt de top van de Mont Blanc 4809 meter boven zeeniveau.
Continentale subductie
De wetenschappers bootsten de botsing tussen India en Azië daarom na in een laboratorium. Ze onderzochten hoe India een deuk in de Aziatische tektonische plaat maakte, en door welke drijfkrachten India noordwaarts beweegt. Door dit proces ontstaat niet alleen korstverdikking en bergvorming, maar ook continentale subductie, een proces waarbij de Indiase continentale plaat onder Azië de diepte induikt.
Uniek platliggen
Wat de onderzoekers niet hadden verwacht is dat de Indiase plaat eerst nog een heel eind plat onder de Aziatische plaat gaat liggen, vertaald naar aardse waardes zo'n 300-500 km. Het bleek dat dit platliggen bij geen enkel ander botsingsgebergte voorkomt. Dit maakt de Himalaya uniek.
Experimenteel laboratoriumonderzoek
Uit de laboratoriumexperimenten bleek dat dit platliggen ervoor zorgt dat de Aziatische plaat zo'n twee tot vier kilometer extra omhoog wordt geduwd, bovenop de toename in hoogte door korstverdikking van de Aziatische plaat. Volgens Kai Xue en haar mede-onderzoekers toont dit aan waarom experimenteel laboratoriumonderzoek zo belangrijk is. "Met alleen theoretisch onderzoek hadden we de dynamiek van het platliggen niet kunnen voorspellen. Zonder experimenteel onderzoek was er geen connectie ontdekt tussen het platliggen van een ondergeschoven continentale plaat en de allerhoogste bergketen op aarde.” Het onderzoek werd gepubliceerd in Scientific Reports.
Foto: Kai (links) en Vincent (rechts) bereiden een experiment in het KEG Lab voor, waarbij de de botsing tussen India en Azië wordt gesimuleerd (foto: W.P. Schellart)