Eerdere onderzoeken naar anticonceptie zijn vaak gebaseerd op selectieve steekproeven van mensen die zichzelf aanmelden voor deelname. Het onderzoek van economen Janssens, Ketel en Zwiers, waarvan zij nu de eerste resultaten delen, is het eerste representatieve onderzoek naar gebruik, voorkeuren en betaling van voorbehoedsmiddelen in Nederland. Zij hebben een vragenlijst uitgezet onder een representatieve groep van 2,000 Nederlanders in het LISS-panel.
Bijna de helft van de vrouwen met een vaste relatie geeft aan de kosten van anticonceptie volledig te betalen en slechts 1 op de 5 zegt de kosten gelijkwaardig met haar partner te verdelen. Terwijl 77 procent van de mannen met een vaste relatie de kosten wel zou willen delen, doen zij dat in de praktijk vaak niet.
Ook blijkt dat vrouwen met een bruto inkomen onder het bestaansminimum anticonceptie soms niet kunnen betalen, bij 16 procent van hen is dit weleens gebeurd. 18 procent van die vrouwen geeft aan weleens niet het middel van voorkeur te hebben kunnen betalen (zoals een spiraal).
Behalve voor het voorkomen van zwangerschappen, gebruikt 29 procent van de seksueel actieve vrouwen (ook) anticonceptie om de cyclus te reguleren, 19 procent om klachten rondom de menstruatie te voorkomen, en 4 procent vanwege huidklachten. Van de niet seksueel actieve vrouwen gebruikt 31 procent anticonceptie, zij gebruiken anticonceptie vanwege menstruatieklachten of om de cyclus te reguleren.
Anticonceptie uit het basispakket
Binnenkort besluit de Hoge Raad over de rechtszaak die Bureau Clara Wichmann aanspande tegen de staat over het vergoeden van anticonceptie in het basispakket (https://eenzaakvooriedereen.nl/). In 2011 is de vergoeding van anticonceptie voor vrouwen en mensen met een baarmoeder boven de 21 jaar uit het basispakket gehaald. De eerste resultaten van het onderzoek laten zien dat vrouwen nu grotendeels zelf de kosten voor anticonceptie dragen.
De dataverzameling voor het onderzoek van Janssens, Ketel en Zwiers is bekostigd door Bureau Clara Wichmann. Zij hebben geen invloed gehad op de data analyse of de interpretatie van de resultaten. Het onderzoek is goedgekeurd door de ethische commissie van de School of Business and Economics van de Vrije Universiteit Amsterdam (referentie nummer: SBE3/29/2024wjs400).
In een eerder artikel in economenvakblad ESB lieten de onderzoekers op basis van economische literatuur zien dat de kosten van anticonceptie het gebruik ervan nadelig beïnvloeden, ondanks dat ze misschien laag lijken. Met dit nieuwe onderzoek kunnen ze een betere inschatting maken, specifiek voor Nederland.
Lees de volledige notitie met de eerste resultaten.
Meer informatie
Meer weten over het onderzoek van VU School of Business and Economics? Neem contact op met wetenschapsredacteur Yrla van de Ven, y.f.van.de.ven@vu.nl of 06-26512492.