Tijdens de Paralympische Spelen wordt judo beoefend door mensen met een visuele beperking. Onderdeel van de judosport is het gevecht om grip op elkaar te krijgen; om judo toegankelijk te maken voor mensen met een visuele beperking beginnen de judoka’s hierbij in contact met elkaar. Daardoor werd lang gedacht dat het niet uitmaakt hoeveel zicht een deelnemer nog had, en streden slechtziende en blinde atleten tegen elkaar. Dat was oneerlijk, bleek uit onderzoek van bewegingswetenschapper David Mann en collega Kai Krabben, die gepromoveerd is op dit onderwerp.
David Mann is opgeleid als optometrist en heeft daarna de overstap gemaakt naar de sportwetenschap. Hij is werkzaam als universitair hoofddocent op de afdeling Bewegingswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarnaast is hij directeur van een van de onderzoeks- en ontwikkelingscentra van het Internationaal Paralympisch Comité, waar hij zich buigt over de classificatie van atleten met een visuele beperking.
Eerlijke competitie
‘Die centra zijn opgezet om de eerlijkheid van de competitie te verbeteren,’ legt Mann uit. ‘We kijken naar wie zich momenteel classificeert om mee te doen en bepalen vervolgens in welke klasse ze worden ingedeeld.’ Mann boog zich over het vorige systeem voor judo. Daaruit bleek dat deelnemers die geheel blind zijn, werden benadeeld als ze streden tegen deelnemers met gedeeltelijk zicht.
Mann bekeek onder andere de statistieken, waaruit bleek dat volledig blinde atleten veel lagere winstpercentages hadden tegen slechtziende atleten. Mann: ‘Ook hebben we bijvoorbeeld geëxperimenteerd met het geheel wegnemen van zicht bij slechtziende judoka’s. Daaruit bleek dat hun prestaties afnamen.’
Het veranderen van classificatieregels was een lang proces, waarbij de International Blind Sports Federation nauw betrokken was. Na de vorige Paralympische Spelen van 2021 in Tokyo zijn de huidige regels ingegaan. In Parijs vinden dus de eerste Paralympische Spelen plaats volgens de nieuwe regels. ‘Nationale federaties beslissen welke atleten gefinancierd worden. Geheel blinde atleten werden benadeeld vanwege hun lagere winstkansen. Nu er een nieuwe classificatie bestaat, is er meer stimulans om geheel blinde judoka’s te financieren. Dit systeem creëert een eerlijkere competitie en heeft ervoor gezorgd dat dat het aantal geheel blinde deelnemers is verdrievoudigd,’ vertelt Mann.
De nieuwe classificatieregels vallen voor andere atleten negatief uit. Mann: ‘Uit ons onderzoek bleek dat voormalige deelnemers met een minder grote visuele beperking nu niet meer mee kunnen doen. Zij ondervinden in deze sport geen nadeel en kunnen strijden tegen atleten zonder visuele beperking.’
Verschillende regels
Bij het onder de loep nemen van de classificatiesystemen kan de lat dus zowel omhoog als omlaag, afhankelijk van de sport en de beperking. Mann: ‘Bij schieten en skiën, bijvoorbeeld, is het niveau van beperking om te kwalificeren juist naar beneden afgesteld, omdat het voor mensen met een beperking moeilijker blijkt om de sport te beoefenen dan voorheen werd gedacht.’ Vroeger was het niveau van beperking voor elke sport hetzelfde. ‘Maar het is logisch dat er verschillende regels zijn voor verschillende sporten,’ stelt Mann. ‘Als je een hand mist, bijvoorbeeld, heeft dat meer effect op een zwemmer dan op een marathonloper.’
Er kunnen niet zomaar klassen worden toegevoegd aan paralympische sporten, vertelt Mann. ‘Er zijn een vastgesteld aantal medailles te vergeven op de Paralympische Spelen, dus als er ergens een klasse bijkomt moet er ergens anders een medaille-mogelijkheid verdwijnen.’ Bij judo is dat opgelost door minder gewichtsklassen te organiseren.
Manns werk is niet voorbij nu de regels zijn veranderd. ‘Na deze Spelen kunnen we hopelijk laten zien dat de competitie eerlijker is geworden. We kijken naar de prestaties van de atleten en de relatie tussen visuele beperking en hun prestatie. Hopelijk zien we nu dat de beste atleten winnen in hun eigen klasse. Zo komen we steeds dichter bij een eerlijker systeem voor iedereen.’