Mensen die verwachten wilsonbekwaam te worden door bijvoorbeeld dementie, kunnen sinds 2010 hun wensen, voorkeuren en instructies over financiële, medische en persoonlijke zaken vastleggen in een levenstestament. In de meeste gevallen draagt een vertegenwoordiger, vaak een familielid, zorg voor de uitvoering van het levenstestament.
Een notaris stelt een levenstestament op en maakt daarbij gebruik van het wettelijke kader van de volmacht. Dat wil zeggen dat een vertegenwoordiger, zoals een familielid, een volmacht krijgt om beslissingen te maken voor de opsteller van het levenstestament. Maar is dat wel voldoende? Volgens Stelma-Roorda niet. ‘’Specifieke wetgeving op maat voor het levenstestament ontbreekt, terwijl dit vanuit mensenrechtenperspectief wel van belang is. Het levenstestament wordt namelijk actief als de opsteller niet meer in staat is om de eigen belangen te behartigen. Vanzelfsprekend kan de opsteller in die hoedanigheid ook steeds moeilijker toezicht houden op de uitvoering van het levenstestament. Misbruik en wanbeheer van het levenstestament liggen op de loer. Bovendien volgt uit internationale mensenrechtenverdragen dat mensen die te maken krijgen met afnemende wilsbekwaamheid beschermd moeten worden en hun zelfstandigheid waar mogelijk gewaarborgd moet worden. Daar is nu nog geen wetgeving voor.’’
Wettelijk kader levenstestament
Stelma-Roorda pleit voor een apart wettelijk kader voor het levenstestament. Maar het proces van het opstellen van een levenstestament kan volgens haar ook nog beter. ‘’Waarden, wensen en voorkeuren die ooit belangrijk waren voor de opsteller kunnen na verloop van tijd veranderen. Het opstellen van een levenstestament zou daarom niet een eenmalige handeling moeten zijn, maar het begin van een proces waarin de volwassene voorzieningen treft voor een toekomstige periode van wilsonbekwaamheid. Het zou goed zijn als het opstellen van een levenstestament wordt gevolgd door regelmatige gesprekken tussen de opsteller en de vertegenwoordiger over de (veranderende) waarden, wensen en voorkeuren van de persoon die het levenstestament heeft opgesteld.’’