Het onderzoeken van oude aardlagen naar lang verloren oceanische plateaus opent nieuwe deuren om vulkanische uitbarstingen en hun invloed op de aarde beter te begrijpen. Als wordt ontdekt dat deze plateaus bestonden in een tijd waarin we bijna niets weten over de oceanen, krijgen de onderzoekers nieuwe inzichten over de geschiedenis van onze planeet en hoe het binnenste van de aarde in verbinding staat met het leven aan de oppervlakte.
Massale vulkaanuitbarstingen
Laten we een stap terugnemen. Door de geschiedenis van de aarde heen zijn veel uitstervingen en zuurstofarme (anoxische) gebeurtenissen in de oceanen (wanneer het zuurstofgehalte in zeewater wereldwijd sterk daalde) waarschijnlijk samengevallen met enorme vulkaanuitbarstingen die veel groter zijn dan wat mensen ooit hebben meegemaakt. Soms bedekten de lavastromen gebieden zo groot als Nederland. Sommige van deze uitbarstingen vormden tussen 120 en 90 miljoen jaar geleden grote rotsplateaus in de oceanen, wat leidde tot herhaalde dalingen in het zuurstofgehalte van het zeewater, klimaatopwarming en verzuring van het zeewater.
Minder bestudeerde oceanische plateaus
‘’Omdat deze plateaus in de oceanen werden gevormd, zijn slechts kleine delen ervan boven het zeeoppervlak bewaard gebleven, waardoor ze minder worden bestudeerd of begrepen dan soortgelijke enorme vulkanische gebeurtenissen die op land plaatsvonden’’, legt Percival uit. ‘’Een nog grotere vraag is of soortgelijke plateaus al eerder in de geschiedenis van de aarde bestonden. Er is bijna geen oceaankorst over van voor ongeveer 200 miljoen jaar geleden, dus we weten heel weinig over eventuele plateaus die vóór die tijd bestonden, hun omvang of hun impact op de wereldwijde koolstofcyclus, het klimaat en het mariene milieu.’’
SEA-VOLC onderzoek
Percival en zijn team zullen de chemische samenstelling van sedimenten van anoxische gebeurtenissen gebruiken om precies te bepalen hoe deze vulkanische plateaus het aardoppervlak hebben beïnvloed. Te beginnen met de bekendste voorbeelden van 120-90 miljoen jaar geleden. Tegelijkertijd onderzoekt het team oude sedimenten waarin grote verstoringen in de koolstofcyclus zichtbaar zijn, waar van sommige lijken op anoxische gebeurtenissen in de oceanen. Het team zoekt naar bewijs van onderzees vulkanisme dat kan wijzen op het bestaan van oudere, inmiddels verdwenen, oceanische plateaus.
Over Lawrence Percival
Percival's interesse in de verbinding tussen oceanische plateaus en het milieu van de aarde gaat meer dan 10 jaar terug, naar zijn tijd als promovendus aan de Universiteit van Oxford in het Verenigd Koninkrijk. Daar onderzocht hij mogelijke sporen van vulkanische activiteit in oude gegevens van anoxische gebeurtenissen en massa-uitstervingen. Na postdoctorale onderzoeksposities aan de Université de Lausanne in Zwitserland en de Vrije Universiteit Brussel in België, kwam hij in oktober 2023 als assistent-professor naar de Vrije Universiteit Amsterdam. Hier zet hij zijn werk voort aan de verbanden tussen grote vulkanische gebeurtenissen, de koolstofcyclus van de aarde en de geschiedenis van veranderende klimaten en milieus, via projecten zoals SEA-VOLC.
Starting Grant
De ERC verstrekt Starting Grants om getalenteerde beginnende wetenschappers te ondersteunen bij het uitvoeren van baanbrekende projecten gedurende een periode van vijf jaar, van €1,5 miljoen. Dit jaar hebben 494 beginnende onderzoekers een ERC Starting Grant ontvangen.