Permafrost, bodem die permanent bevroren is, dooit door klimaatverandering. Dit heeft gevolgen voor het water- en koolstoftransport door riviersystemen die vanuit gebieden met permafrost de zee in stromen. Aardwetenschapper Niek Speetjens onderzocht ijswig-polygoontoendra (video), in een gebied langs de kust van de Canadese provincie Yukon, naast Alaska. Dit is een veelvoorkomend landschapstype in laaggelegen Arctische gebieden, zoals Siberië. Zijn onderzoek draagt bij aan een beter inzicht in de veranderende Arctische koolstof- en watercyclus en de impact daarvan op de rest van de wereld.
Kleine riviertjes
Door zijn typische landvormen houdt ijswig-polygoontoendra normaal gesproken water vast in het landschap en slaat koolstof op in de vorm van plantenresten. Doordat het warmer wordt verdwijnen de ijswiggen, stroomt het water weg en komt koolstof vrij die eerder lag opgeslagen in de permafrost. Speetjens en zijn collega's onderzochten dit effect in kleine riviertjes in het Canadese poolgebied. Ze brachten dit proces in kaart in een model, waarmee ze ook op grotere schaal voorspellingen kunnen doen.
Database
Daarnaast ontwikkelden ze een database die alle kleine riviersystemen in kaart brengt, waarbij ze kijken naar (permafrost-)landschapstypen, bodemeigenschappen en klimaatverandering. Uit die database blijkt dat de gemiddelde temperatuurstijging en koolstofvoorraad groter is dan wat je zou verwachten als je alleen naar de grootste Arctische riviersystemen kijkt, wat tot nu toe vaak gebeurde.
Aanpassing
“Mijn onderzoek toont aan dat grote veranderingen in het poolgebied al aan de gang zijn,” zegt Speetjens. “Om deze veranderingen te begrijpen is het noodzakelijk dat kleinschalige processen en de variatie daarin beter worden vertegenwoordigd in klimaatvoorspellingen. Door de dooi van permafrost beter in kaart te brengen kunnen er bovendien betere strategieën worden ontwikkeld om ons aan te passen aan ongewenste veranderingen."
Speetjens promoveert op 20 maart op zijn onderzoek. Lees meer in zijn proefschrift 'Arteries of a Changing Arctic: Small Rivers on a Global Scale'.