Klimaatverandering heeft de afgelopen drie jaar in Oost-Afrika gezorgd voor de meest extreme droogte in zeventig jaar. De droogte heeft naar schatting gezorgd voor meer dan 13,2 miljoen sterftegevallen onder vee en voor acute voedselonzekerheid voor meer dan 23,5 miljoen mensen. Om herhaling van deze humanitaire ramp in de toekomst te voorkomen, is klimaatadaptatie voor mensen die leven van kleinschalige landbouw en veeteelt niet alleen urgent, maar onvermijdelijk. Zo blijkt uit onderzoek van World Weather Attribution dat door de opwarming van de aarde de kans op droogte in de Hoorn van Afrika ongeveer honderd keer zo groot is geworden.
De droogte in Afrika zorgt al de nodige jaren voor grote problemen, van hongersnood tot conflicten en een ontheemde bevolking. Het nemen van maatregelen is dan ook noodzakelijk. Om een beeld te krijgen van de effectiviteit van verschillende adaptatiemaatregelen heeft Schrieks in kaart gebracht hoe boeren en herders in Kenia zich weren tegen klimaatverandering. Schrieks reisde verschillende keren af naar het gebied en heeft van 500 huishoudens die afhankelijk zijn van de landbouw en veeteelt in kaart gebracht welke maatregelen zij hebben genomen. “Mensen doen zelf al behoorlijk wat aan adaptatie. Dat loopt uiteen van initiatieven als een ander type gewas verbouwen of ander vee, tot het doen van investeringen in opvang van regenwater.”
Investeer in kennis
Uit de analyse blijkt dat vooral kleine investeringen en kennis effectief zijn in het wapenen tegen klimaatverandering. “We hebben gekeken naar welke maatregelen mensen nu al nemen, welke factoren bepalen of mensen wel of niet adapteren, en welke beleidsmaatregelen mensen kunnen helpen om nog meer adaptatie maatregelen te nemen. Daarbij zagen we dat mensen met een relatief kleine investering gecombineerd met een training veel beter bestand zijn tegen de droogte.”
Schrieks geeft verder aan dat een succesvolle aanpak staat of valt met de bereidheid van mensen om risico’s te nemen. “Het is belangrijk dat mensen vertrouwd raken met de maatregelen door bijvoorbeeld de ervaringen van ‘early adopters’ te delen en te zien bij mensen uit de gemeenschap dat risico’s bij maatregelen worden verminderd. Ook financiële steun bij het nemen van maatregelen zijn belangrijke succesfactoren.”
COP28
Het onderzoek van Schrieks maakt deel uit van het project ‘DOWN2EARTH’ dat wordt gefinancierd door de EU. Het project heeft als doel mensen in de Hoorn van Afrika die geraakt worden door klimaatverandering beter te informeren om zich beter voor te bereiden op periodes van droogte. Daarnaast geeft Schrieks met zijn onderzoek ook aan een handreiking te doen naar welke investeringen nodig zijn om mensen beter te beschermen tegen de desastreuze gevolgen van klimaatverandering. Zo geeft hij aan blij te zijn met de aankondiging op de klimaattop COP28 dat rijke landen geld stoppen in een nieuw fonds om armere landen te helpen die het meeste schade ondervinden van klimaatverandering.
“Er zijn grootschalige investeringen zoals deze nodig om de voedselsystemen in Oost-Afrika te beschermen, maar deze investeringen moeten wel gaan naar de juiste projecten. Ook voor de gevolgen die al voelbaar zijn moet er geld vrijgemaakt worden. Zoals het ‘adaptation fund’ dat gericht is op het weerbaar maken van de bevolking in de getroffen gebieden.”