Landschapsverandering rondom Karnak en Luxor tempels
De wetenschappers laten zien dat deze vruchtbare overstromingsgronden een belangrijke rol in de opkomst van de regionale agro-economie van de Oude Egyptenaren kunnen hebben gespeeld. Het artikel is gepubliceerd in Nature Geoscience. Naast inzicht in hoe gevoelig de Nijl is voor dergelijke klimaatverandering, draagt deze studie bij aan de vraag waar nieuwe archeologische vondsten mogelijk zijn - op welke locaties zijn sporen verdwenen door erosie en waar juist niet, en welke plekken vroeger geschikt waren voor bewoning. Met name rond de UNESCO-werelderfgoed locaties van Karnak en Luxor tempels is daardoor duidelijk geworden hoe het landschap is veranderd.
Sedimentlaagjes verraden invloed van klimaat op rivieren
Rivier-geomorfoloog Willem Toonen was vanuit de Vrije Universiteit Amsterdam betrokken bij het onderzoek, en samen met hoofdauteur Jan Peeters (University of Michigan) verantwoordelijk voor de opzet van het geologisch onderzoek en het uitvoeren van ongeveer 80 grondboringen verspreid over de gehele breedte van het Nijldal, plus de analyse en interpretatie van de opgeboorde sedimenten. Hij werkte vanaf 2014 op meerdere plekken in Egypte aan de reconstructie van het voormalige rivierlandschap en onderzocht de sedimentlaagjes die zijn afgezet door rivieren. “Hierdoor is het mogelijk om meer te weten te komen over het voorkomen van extreme overstromingen in het verleden, en hoe klimaatsverandering daar een rol in speelt door veranderingen in neerslag. Ook vertellen de afzettingen hoe rivieren zich door het landschap hebben verplaatst, met gevolgen voor waar mensen konden wonen”, aldus Toonen.
Vervolgonderzoek
De studie kan bijdragen aan verder onderzoek naar hoe het komt dat rond 4000 jaar geleden het machtscentrum in Egypte verplaatste van Memphis (bij het huidige Cairo) naar Thebes (het huidige) Luxor. Er wordt aangenomen dat rond die tijd Thebes een van de grootste steden ter wereld werd. Ligt een dergelijke verandering in landschap ten grondslag aan de extreme rijkdom van de Thebaanse elite, die zich uitte in megalomane bouwprojecten zoals Karnak tempel en de tombes in de Valley of the Kings?