Alsof je bij een raketlancering staat
“Begin december ben ik samen met Juan Rojo (professor bij afdeling Natuur- en Sterrenkunde) en een delegatie van de UvA naar CERN in Geneve geweest. CERN is het Europese centrum voor deeltjesfysicaonderzoek en de grootste deeltjesversneller ter wereld. Doordat de deeltjesversneller deze periode van het jaar stilligt voor onderhoud, konden we er ook in. De deeltjesversneller is een buis van 27 kilometer lang, 100 meter onder de grond. De experimenten vinden plaats op verschillende locaties, waar ook onze onderzoekers aan mee werken. Je gaat een busje in en rijdt dan langs een dorpje met een supermarktje en een kerk, met dus die gigantische buis onder de grond.”
“Om bij de verschillende experimenten te komen, ga je met een lift 100 meter onder de grond. Dan kom je in een soort kathedraal terecht, waar gigantische apparatuur staat met magneten en detectoren. Het is een soort ‘Einstein en Oppenheimer to the max’ ervaring waar je terechtkomt. De controlekamers boven de grond geven je het gevoel alsof je bij een raketlancering staat.”
“Het is met name indrukwekkend om te zien hoe onze wetenschappers en die van de UvA vanuit Nikhef een hele belangrijke rol spelen bij het Large Hadron Collider Beauty experiment (LHCb). Dit experiment onderzoekt waarom er in het heelal meer materie dan antimaterie aanwezig is. Het werk van CERN lijkt op het eerste oog super fundamenteel, maar heeft al geleid tot belangrijke toepassingen. Zo ligt de basis voor het world wide web bij twee informatici bij CERN die snellere uitwisseling van informatie en kennis door wetenschappers wereldwijd als doel hadden. En gebaseerd op CERN-technologie is een protonversneller voor de behandeling van kanker ontwikkeld”.
Samenwerking
Niet alleen de deeltjesversneller en alle indrukwekkende techniek maakten grote indruk. De werkwijze van de wetenschappers bij CERN toonde een manier van samenwerken die bij weinig organisaties gangbaar is. “Het bezoek was inspirerend op twee verschillende niveaus. Ten eerste natuurlijk de deeltjesversneller, maar ook de manier waarop ze van over de hele wereld met elkaar samenwerken. Er zijn geen echte leidinggevenden. Alle wetenschappers werken met elkaar op gelijke voet. Daarom werkt het zo goed. De grote drijfveer en bindende factor is iedereens passie voor het onderzoek.”
“Er zijn geen mensen die elkaar opdrachten geven. Experimenten worden gemeenschappelijk besproken. Dan kom je echt op wetenschappelijke gronden tot een beslissing hoe je een experiment gaat doen. Er is niet iemand die tegen iemand anders zegt: ‘jij moet dit doen’. Er wordt heel gelijkwaardig tussen onderzoekers samengewerkt.”
“Je ziet het bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van de meetstations. Er wordt een stukje ontwikkeld in Nederland en een stukje in Italië of in het Verenigd Koninkrijk. Dat wordt allemaal samengebracht en dan hebben ze een week meettijd om te kijken of wat ze willen meten en detecteren ook goed werkt. Iedereen is heel erg afhankelijk van elkaar. Je kan het niet in je eentje doen. Dat is heel mooi om mee te nemen van dat bezoek. Dat je ook op zo’n manier kunt samenwerken. Ik denk dat dat ook een heel mooi voorbeeld is van hoe wij dat kunnen aanpakken.”
“Ik kijk dan ook naar het versterken van de brug tussen onze faculteit bij de VU en die van de UvA. Ik denk dat we veel meer uit de samenwerking kunnen halen met de UvA. Ik zie het ook als een missie om die band te versterken. Samen kunnen we veel meer bereiken dan alleen. We excelleren in bepaalde onderzoeksvelden. Als we met andere universiteiten in en buiten Nederland gaan samenwerken, kunnen we veel grotere stappen maken.”
Een warm bad
Inmiddels is er alweer een jaar verstreken sinds Aletta de overstap maakte van Universiteit Utrecht naar de Bètafaculteit van de VU. Er is een hoop gebeurd sinds zij hier als decaan is gestart. Terugkijkend op haar eerste jaar, is het echter de werkcultuur die op haar al snel indruk maakte. "Toen ik bij de VU aan de slag ging, voelde het voor mij als een warm bad. Er is heel veel onderling respect op de VU. Mensen gaan op een nette manier met elkaar om. Dat vind ik heel bijzonder.”
“Het teamwork vind ik indrukwekkend. Niet alleen op het gebied van onderzoek, maar ook op het gebied van onderwijs. Dat zijn natuurlijk onze primaire taken. Ook het ondernemerschap van de VU vind ik heel erg mooi. We stimuleren ondernemerschap. Niet alleen in de vorm van spin-outs en start-ups, maar ook op sociaal vlak. Dat is ook gebleken uit het positieve rapport van de sectorplan commissie, waarin onze inclusiviteit werd geprezen.”
“Hoe mensen hier met elkaar omgaan, is heel anders dan hoe ik andere universiteiten ken. Ik zit op mijn plek bij de VU en ik heb ook echt het gevoel dat ik samen met het bestuur een steentje kan bijdragen aan de faculteit. En het is natuurlijk prachtig om leiding te mogen geven aan zo’n breed landschap van bètaonderzoek. Het gaat van het onderzoeken van populaties tot aan cellen en van fysica tot aan chemie. Ja, ik voel me bevoorrecht hier te mogen werken.”
“Ik wens ten slotte iedereen aan het eind van het jaar hele fijne dagen en een fijne vakantie toe. En natuurlijk een gezonde start van 2024.”
Foto: Aletta Kraneveld en Juan Rojo bij het LHCb experiment, waar VU-wetenschappers via Nikhef een hoofdrol in spelen.