Stad versus platteland
Het onderzoek laat zien dat de kloof tussen stad en platteland vaak wordt overdreven. Het gemiddelde oordeel over de buurt ligt in sterk stedelijke gebieden weliswaar iets lager (7,4) dan bij respondenten uit landelijk gebieden (7,7). Maar de kloof is een stuk groter binnen stedelijke (7,9 vs. 6,7) en plattelandsgebieden (8,2 vs. 7,1) dan tussen grote steden en het platteland. Of een buurt goed of slecht wordt beoordeeld, wordt vooral bepaald door het gemiddelde inkomen van de buurt (dus: of een buurt arm of rijk is), en niet zozeer door de landelijkheid of stedelijkheid van de buurt. Respondenten uit rijke plattelandsbuurten zijn tevreden (8,2), maar ook inwoners van rijke stedelijke buurten zijn opvallend content (7,9).
Kwaliteit buurtcontact, sociaal vertrouwen, criminaliteit en onveiligheid
Met name drie facetten van sociale cohesie doen er toe voor een prettige woonomgeving: goed contact met buurtgenoten, sterk sociaal vertrouwen, en de afwezigheid van criminaliteit en gevoelens van onveiligheid. De kwaliteit van buurtcontact is belangrijker dan de frequentie ervan. De frequentie van contact met buurtgenoten doet er helemaal niet meer toe als je rekening houdt met de andere factoren. Het vaker ontmoeten van buurtgenoten of bieden van burenhulp heeft op zichzelf geen positieve invloed op de buurtbeoordeling, indien dit niet gepaard gaat met een toename van onderling sociaal vertrouwen. Dat het niveau van criminaliteit er toe doet, wordt onder andere bevestigd door deze cijfers: respondenten die er ‘zelden of nooit’ last van hebben (53,4%) geven hun buurt gemiddeld een 8,0. Zij die slechts ‘een beetje’ last ervaren (33%) geven hun buurt een 7,3, en zij met ‘ernstige last’ (7,4%) amper een voldoende (5,6). Dat rijkere buurten doorgaans beter beoordeeld worden dan armere buurten kan voor ongeveer de helft verklaard worden door verschillen in sociale cohesie.
Kwalitatieve analyse van twee Amsterdamse buurten
Twee contrasterende buurten in Amsterdam zijn onderzocht met behulp van een kwalitatieve aanpak, namelijk een buurt met een hoge en met een lage score: De Oostelijke Eilanden/Kadijken in Centrum-Oost en Osdorp-Oost in Nieuw-West. Voor beide buurten hebben we sociale cohesie centraal genomen. De Oostelijke Eilanden/Kadijken worden gekenmerkt door een overwegend witte bevolking. Het contact tussen buren verloopt meestal makkelijk. Ongelijkheid is relatief beperkt, maar er is wel onderscheid tussen bewoners van sociale huurwoningen en koophuizen. Verschillen qua geldbezit kunnen enigszins overbrugd worden door gedeelde sociale waarden die samen de verantwoordelijkheid van de buurt waarborgen. Hierbij zien we een overlap van deze sociale waarden. Osdorp Oost wordt daarentegen gekenmerkt door meer fragmentatie van buurtbewoners. Die fragmentaties zijn van elkaar gescheiden bubbles waar weinig onderling contact is en lopen langs taalverschillen en etnische lijnen. Buurtactiviteiten zijn gefragmenteerd en doorkruisen verschillen tussen generaties (jong en oud). Ontmoetingsplekken zijn beperkt en er zijn weinig activiteiten voor jongeren. Daar domineren onveiligheid en overlast door o.a. plofkraken, (drugs)criminaliteit en hangjongeren. Professionals proberen sociaal wantrouwen om te zetten in vertrouwen onder bewoners.
Over het onderzoek:
Het onderzoeksrapport is hier te downloaden. De opdrachtgever is Nextdoor en het onderzoek is uitgevoerd onder begeleiding van Peer Smets en Jasper Muis van de afdeling Sociologie van de Vrije Universiteit van Amsterdam. De enquêteperiode liep van 1 mei tot en met 3 juli 2023. De online vragenlijst is opgesteld en afgenomen via Qualtrics en gedurende bovengenoemde periode verspreid onder gebruikers van Nextdoor. Verschillende aspecten van sociale cohesie zijn ondervraagd: het contact met buurtgenoten, het bieden van burenhulp, de organisatie van activiteiten en initiatieven in de buurt, de ervaren criminaliteit en onveiligheid, en sociaal vertrouwen.
Over Nextdoor:
Nextdoor is een online buurtnetwerk waarmee mensen contact kunnen leggen en onderhouden met hun buurtgenoten. Buren over de hele wereld maken dagelijks gebruik van Nextdoor om informatie te ontvangen, hulp aan te bieden en te krijgen en om in contact te komen met alles wat lokaal is — buren, lokale bedrijven en overheidsorganisaties. Momenteel maken mensen uit 310.000 buurten in 11 landen gebruik van Nextdoor. In Nederland gebruikt bijna 1 op de 5 huishoudens de buurtapp. Nextdoor is een in San Francisco gevestigd particulier bedrijf.