Eind 2022 zijn de eerste 10 edities van het programma geëvalueerd. Graag delen we de opzet van het programma en behaalde resultaten. Het programma startte naar aanleiding van de VU-deelname aan de Charter Talent naar de Top. Deze Charter richt zich op een hogere toestroom, doorstroom en behoud van vrouwelijk talent in topfuncties. De VU onderschrijft het belang van balans tussen mannen en vrouwen in de top van de organisatie en heeft sinds haar deelname aan de Charter haar percentage vrouwelijke hoogleraren van 13,2 % eind 2001 verhoogd naar 30 % eind 2022. Voor 2025 heeft de VU een streefcijfer van 35% vastgesteld. Het mentoraatsprogramma biedt talentvolle wetenschappers individuele begeleiding die dit belangrijke streven ondersteunt.
Deelnemers aan het mentoraat programma
Dat binnen de samenstelling van de wetenschappelijke staf vrouwen in een achtergestelde positie verkeren is geen nieuws. De behoefte aan meer gelijkheid en een betere genderbalans binnen de wetenschap komt hieruit voort. Toch koos de VU indertijd voor de insteek niemand uit te sluiten voor het mentoraatsprogramma op basis van sekse. In de praktijk blijkt echter dat de meerderheid van mentees wel uit vrouwen bestaat (66 %) terwijl mannelijke mentees ook kunnen deelnemen. Een win- win situatie gelet op het gelijkheidsprincipe.
Wat houdt het programma in?
In het mentoraatprogramma worden talentvolle postdocs en UD’s gekoppeld aan UHD’s en hoogleraren afkomstig uit een andere faculteit, waarmee ze gedurende een jaar vijf gesprekken voeren over o.a. hun carrièrestrategie, persoonlijke effectiviteit (prioritering en timemanagement), (persoonlijk) leiderschap en de balans werk- privéleven. Deelname aan het programma gebeurt op voordracht van de faculteiten. Zij verzorgen de selectie van zowel mentees als mentoren.
Mentees krijgen bij de start van het programma een workshop en een intakegesprek waarin ze hun leerdoelen formuleren. Mentoren vullen een profiel in waar ze aangeven waarin zij mentees kunnen begeleiden. Ook zij krijgen een workshop en daarnaast eens in de twee jaar supervisie aangeboden. De koppeling die vervolgens gemaakt wordt is altijd faculteit overstijgend en één van de belangrijke succesfactoren van het programma dat door de dienst HRM, Arbo & Milieu georganiseerd wordt.
Hoge waardering voor het programma
Het programma wordt door mentees en mentoren nagenoeg gelijk gewaardeerd; met gemiddeld 4,1 door mentees en 4.2 door mentoren (schaal 1-5). Mentees ervaren support op de eerder genoemde onderwerpen en ervaren het feit dat de mentor uit een andere eenheid afkomstig is als verfrissend en veilig. Mentoren delen en begeleiden graag hun ervaring en wijsheid met de jongere generatie en vergaren zo inzichten in de uitdagingen waarvoor een andere eenheid, onze organisatie en de wetenschap de mentees stelt.
“There is so much to learn when you’re at the start of a career. There are so many unwritten rules. It’s hardly ever said, but gender still plays a role.” (Mentee)
“In general, it helped me a lot with guidance on finding my way in academia, negotiations with supervisors and issues of collaborations. Because my mentor is based in a different department, he could share helpful perspectives.” (Mentee)
“Bringing a fresh eye to the goals of the mentee, and ways how to bring their ideas for their career to life.” (Mentor)
Uitkomst 10 edities mentoraat
In totaal hebben aan de 10 edities 302 mentees deelgenomen en 194 mentoren; ca. 30 koppels per editie. Het aandeel vrouwen onder de mentees bedraagt 66,2%, het aandeel mannen 43,8%. Het merendeel van de mentoren is man 71,1%. Opvallend detail is dat van de 17 van de 194 mentoren, die eerder zelf hebben deelgenomen aan het programma als mentee, er 11 vrouw zijn. Hieruit blijkt het ervaren belang en enthousiasme onder de vrouwelijke deelnemers voor het programma; dit stemt hoopvol voor een groeiende deelname van vrouwelijke mentoren in de toekomst.
Doorstroomcijfers, in de betekenis van wijziging naar een hoger UFO-profiel, laten weinig verschil zien tussen mannelijke en vrouwelijke mentees. Verhoudingsgewijs stromen vrouwelijke mentees iets vaker door naar de positie hoogleraar en mannelijke mentees iets vaker door naar een UHD-posities. Bij mentees die de VU hebben verlaten stromen echter relatief gezien iets meer mannen door naar hogere posities. In totaal zijn 140 van de 302 (46,3%) mentees vanaf hun moment van deelname tot december 2022 doorgestroomd naar een hoger functieprofiel binnen (107) of buiten de VU (33).
Ruim driekwart van de 302 mentees (76%) is eind 2022 nog steeds werkzaam bij de VU waarvan (70% %) van de 102 mannelijke en 157 (80%) van de 200 vrouwelijke mentees. Iets minder dan de helft van deze mentees is binnen de VU in een hoger UFO functieprofiel terecht gekomen: van de 71 deelnemende mannelijke mentees 34 (48%) en van de 157 vrouwen maakte er 73 (46 % ) een carrièrestap. Zoals al aangegeven stromen verhoudingsgewijs vrouwelijke mentees iets meer door naar de positie van hoogleraar – 26% versus 20,6% - en mannelijke mentees iets meer door naar UHD-posities 56 % versus 59 %. Mogelijk wordt dit verschil verklaard door het iets grotere aandeel UD’s onder de vrouwelijke mentees (74%) ten opzichte van het aandeel UD’s onder mannen (66%): UD’s vormen met 71,2% de grootste groep onder de deelnemers.
Buiten de VU hebben 74 (24,5%) van de 302 mentees – 31 (30%) mannen en 43 (22%) vrouwen - een baan gevonden. Verhoudingsgewijs verlaten dus iets meer mannelijke mentees de VU en stromen zij vergeleken met vrouwen iets meer door naar hogere posities buiten de VU, 48,4% versus 41,9%. Van de uitstromers zijn er 32 terechtgekomen bij een andere universiteit in binnen- of buitenland. Van de overige 42 is het merendeel gaan werken in onderzoeksgerelateerde organisaties.
Conclusie
Het mentoraatsprogramma blijkt door de jaren heen een waardevol programma. Een programma waaraan zowel mentees, mentoren als faculteiten met veel enthousiasme deelnemen. Er ontstaan dwarsverbanden door de faculteit overschrijdende matching en talentvolle wetenschappers ervaren support op hun carrière pad door hun mentoren die verder zijn in hun wetenschappelijke loopbaan. Het programma is niet de enige bepalende factor die van invloed is bij het bestijgen van de academische ladder, maar zeer zeker een waardevolle steun in de rug van jonge talentvolle wetenschappers door senior collega’s die het klappen van de zweep kennen. Vanwege de goede ervaringen met het programma is in 2018 een vergelijkbaar programma gestart gericht op professionals in de bedrijfsvoering. Dit programma wordt tweejaarlijks aangeboden en ook dit programma wordt hoog gewaardeerd.
Zie bijlage voor een uitgebreid overzicht van de verzamelde data.
Reacties op dit artikel zijn welkom, mail naar h.slop@vu.nl.