‘Politici willen minder migratie maar denken niet na over verbeteren integratie’

Wat valt je op aan het landelijke debat rond migratie en integratie?
"De huidige discussie is verzand in vragen als ‘hoeveel migratie is te veel en hoeveel is wel toelaatbaar?’ Maar intussen zit het hele integratiedossier muurvast. Neem bijvoorbeeld het streefcijfer van Pieter Omtzigt: die jaarlijks maximaal 50.000 migranten wil toestaan. En de mensen die hier nu al zijn dan? Hoe zorgen we ervoor dat inwoners zonder migratieachtergrond in de praktijk prettig met hen samenleven? Daar geven de partijen geen antwoord op. De politici die het hardst schreeuwen dat integratie mislukt is, komen met de minste voorstellen om die te verbeteren."

Hoe gaat het samenleven in etnisch en cultureel diverse wijken en steden?
"Anti-immigratiepartijen als Leefbaar Rotterdam, Forum voor Democratie en de PVV houden al jarenlang vol dat de multiculturele samenleving is mislukt. Maar interessant genoeg spreekt zelfs hun eigen achterban dit in de praktijk veelal tegen. We vroegen kiezers van anti-immigratie-partijen of ze goed contact hebben met buren met een migratieachtergrond en de overgrote meerderheid zei ‘ja’. Dus daar zit een ambivalentie. De Nederlands-Marokkaanse slager vinden ze bijvoorbeeld een aardige man, maar ze stemmen wel op een anti-immigratiepartij. De praktijk is dus anders dan zulke politieke partijen voorstaan: hun kiezers wijzen de multiculturele samenleving namelijk niet af, ze doen er aan mee! Dat is de reden waarom het niet continu oorlog is in die wijken. Tegelijkertijd zorgen interetnische contacten er niet voor dat vooroordelen verdwijnen, zoals veel linkse partijen zeggen. Er zijn dus veel paradoxen in de praktijk waar politieke partijen geen ruimte voor hebben."

In wat voor etnisch diverse buurten is er minder sociale cohesie?
"In ons onderzoek zagen we dat het sterkst bij de sociale hoogbouwwoningen in Wenen. In deze woningblokken, met een hoog aantal migranten, beschouwen veel sociaaleconomisch zwakkere bewoners zonder migratieachtergrond diversiteit als bedreiging. Zulke flats zie je ook in bijvoorbeeld Amsterdam Noord: het is heel anoniem, dat maakt samenleven moeilijker. Mensen ontmoeten elkaar niet, ze kennen hun buren of de mensen in de lift niet, of de hangjongeren op de galerij. Dan kan een ‘wij-zij-denken’ ontstaan, waarbij conflicten kunnen exploderen. Dus of het goed gaat in een wijk, heeft ook te maken met de architectuur. Maar over het geheel genomen is de meerderheid van de Amsterdammers en Rotterdammers zonder migratieachtergrond positief over diversiteit in de stad. De Rotterdammers zijn iets negatiever, terwijl ze wel meer contact hebben met mensen met een migratieachtergrond."

Wat is er nodig voor succesvolle multiculturele samenleving?
"De meeste interetnische vriendschappen zagen we in buurten waar het makkelijk is om elkaar te ontmoeten. Er zijn diverse scholen, kinderen gaan allemaal naar dezelfde voetbalvereniging in de buurt, mensen ontmoeten elkaar op het werk, of gaan makkelijk bij elkaar op de koffie. Dat zagen we vooral in laagbouwwijken met veel bewoners zonder hbo of universitair diploma. En ook daar zit een paradox: mensen zonder hbo of universitair diploma waren relatief negatiever over diversiteit dan hoogopgeleiden, maar hadden wel meer interetnische vriendschappen. Het gaat er vooral om dat er in een wijk voldoende mogelijkheden zijn om verbinding met elkaar te maken."