Veel net-zero targets zijn niet juridisch bindend en gaan evenmin gepaard met een plan voor de lange termijn of met doeltreffend beleid voor de korte termijn, zo blijkt uit een nieuw onderzoek. Dit is wel nodig om de klimaatdoelstellingen van Parijs binnen bereik te halen.
Vroeger ging het gesprek rond klimaatbeleid over het bepalen van de targets, maar het gaat steeds meer over het toezicht op de uitvoering ervan. Recente net-zero targets laten nog steeds grote onzekerheid bestaan over de mate waarin de wereld daadwerkelijk opwarmt. Voor het eerst geeft een nieuw onderzoek, op 9 juni 2023 gepubliceerd in Science, van een internationaal team van onderzoekers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), inzicht in de geloofwaardigheid van beloften van klimaatresultaten.
'Een cruciale vraag is of we kunnen geloven dat landen hun beloften zullen nakomen. Zijn de net-zero targets voor de lange termijn juridisch bindend, is er een geloofwaardig langetermijnplan en komen landen op de korte termijn daadwerkelijk over de brug? Uit onze analyse blijkt dat het bij veel net-zero targets aan geloofwaardigheid ontbreekt, waardoor de wereld vanuit klimaatoogpunt nog steeds onverminderd risico loopt,' aldus Michel den Elzen van het Planbureau voor de Leefomgeving, tevens hoogleraar International Climate Policy and Mitigation of Climate Change bij het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM).
Uit analyses waarin uitsluitend gekeken wordt naar concreet actueel beleid, blijkt een geprognosticeerde temperatuurstijging van 2,5 tot 3 graden aan het eind van deze eeuw. Anderzijds geven optimistische prognoses, waarin alle actuele toezeggingen en vrijwillig gestelde net-zero targets zijn meegenomen, een stijging aan van 1,5 tot 2 graden, waarmee de doelen van Parijs binnen handbereik zouden komen. Het nieuwe onderzoek bestrijkt het niet eerder onderzochte grijze gebied tussen de twee uitersten, die wel al eerder in de vakliteratuur verkend werden.
Geloofwaardigheidsbeoordeling voor alle net-zero targets van grote economieën
Om de onzekerheid over de waarschijnlijkheid van optimistische of juist pessimistische scenario’s te verminderen, kenden de onderzoekers een "betrouwbaarheidswaarde" toe aan elk net-zero-beleid. Daartoe hebben ze 35 net-zero targets beoordeeld van elk land dat meer dan 0,1% bijdraagt aan de huidige wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
De betrouwbaarheidsbeoordeling is gebaseerd op drie beleidskenmerken: of het beleid juridisch bindend was, of er sprake was van een geloofwaardig beleidsplan voor de uitvoering, en of de uitstoot op basis van kortetermijnplannen al in de komende tien jaar teruggedrongen zou worden.
De meeste net-zero targets, waaronder die van China en de VS, scoren niet “hoog” op geloofwaardigheid
Op basis van de beleidskenmerken kreeg de volledige implementatie van het beleid een "hoge", "lage" of "minimale’ betrouwbaarheidswaarde" toegekend. Sommige regio’s scoorden hoog, zoals de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en Nieuw-Zeeland, maar van ongeveer 90% was de betrouwbaarheidswaarde "laag" of "minimaal", zoals die van China en de VS, die samen verantwoordelijk zijn voor meer dan 35% van de huidige uitstoot.
Middels deze waardebepaling heeft het onderzoeksteam vijf scenario’s opgesteld van toekomstige uitstoot van broeikasgassen en de daaruit voortvloeiende wereldwijde temperaturen. Die scenario’s zijn: alleen rekening houdend met het actuele beleid; alleen rekening houdend met beleid van hoge betrouwbaarheidswaarde ten aanzien van de uitvoering; uitgaande van beleid met hoge en lage betrouwbaarheidswaarde; uitgaande van alle beleidsmaatregelen ongeacht betrouwbaarheidswaarde, alsof ze ten uitvoer worden gebracht; en een scenario waarin alle beleidsmaatregelen volledig worden doorgevoerd én alle nationale klimaatdoelstellingen (NDC’s) worden behaald (het gunstigste scenario).
Doelen van Parijs binnen bereik als alle net-zero targets volledig worden uitgevoerd
De grootste onzekerheid bestond bij het meest conservatieve scenario, waarin uitsluitend het huidige beleid was meegenomen, met een stijging van tussen de 1,7 en 3°C, en een gemiddelde stijging van 2,6°C. Het meest optimistische scenario gaf een stijging van tussen de 1,6 en 2,1 °C, en een gemiddelde stijging van 1,7°C. Hieruit blijkt dat de doelen van het Akkoord van Parijs binnen bereik zijn indien al het net-zero-beleid volledig wordt uitgevoerd. Maar met zoveel beleidsmaatregelen aan de "lage" kant van het betrouwbaarheidsspectrum komt dit scenario zonder verdere implementatie neer op een wensdroom. Uit de analyse blijkt tevens dat als alleen het net-zero-beleid met de hoogste betrouwbaarheidswaarde wordt gerealiseerd, men ervan uit kan gaan dat de wereldwijde temperatuur het Akkoord van Parijs zal overschrijden.
Een van de klimaatdoelen van het Akkoord van Parijs is de temperatuurstijging ruim onder de 2°C boven de gemiddelde temperatuur van vóór de industriële revolutie te houden, en idealiter onder de 1,5°C. De belangrijkste manier om dit te bereiken is door zo snel mogelijk een net-zero-uitstoot van broeikasgassen te realiseren met doeltreffende compensatie voor de resterende uitstoot.
In 12 van de 35 gevallen is het net-zero-beleid juridisch bindend
Momenteel is slechts in 12 van de 35 gevallen het net-zero-beleid juridisch bindend, en de onderzoekers wijzen erop dat vergroting van dit aantal meer kans geeft op langdurige instandhouding en naleving van het beleid. In veel landen ontbreekt nu bovendien een duidelijke koers voor de verschillende sectoren, waarin precies uiteengezet wordt welke veranderingen er nodig zijn en bij wie de verantwoordelijkheid ligt.
Het onderzoeksartikel lees je hier.