Via dit zogeheten ‘fossiel water’ kan de Winter gedetailleerde informatie verkrijgen over de temperatuur en de samenstelling van het zeewater waarin de schelp zich gedurende zijn leven begeeft. Deze informatie moet helpen om precieze klimaatreconstructies te maken, waardoor klimaatmodellen nauwkeuriger kunnen worden afgesteld. Uiterst relevant met alle huidige klimaatveranderingen, waaronder steeds extremere weersomstandigheden.
Klimaatgeheimen bewaard in fossielen en schelpdieren
Schelpen zijn unieke klimaatarchieven die miljoenen jaren blijven bewaard als fossiel. Een beetje vergelijkbaar als de jaarringen van een boom, is een schelp ook laag voor laag opgebouwd, met hierin waardevolle informatie. “Schelpdieren zoals oesters en mossels leggen gedetailleerde informatie vast in hun schelp over de temperatuur en de samenstelling van het zeewater waarin ze leven”, legt de paleoklimatoloog uit. De kalksamenstelling in schelpen hangt af van twee factoren: het klimaat en de samenstelling van het zeewater waarin schelpen groeien. Door zelf kalkmetingen te doen is het moeilijk om die twee effecten van elkaar te scheiden.
De Winter verwacht dat de samenstelling van het ‘fossiel water’ in schelpen kan tonen wat de samenstelling is van de vloeistof in het diertje waaruit de schelp groeit en hoe dit samenhangt met de samenstelling van het zeewater. Dat onderzoekt de Winter door zowel fossielen te bestuderen en levende schelpdieren zoals kokkels en oesters. Hierdoor kan hij precies meten wat de watersamenstelling is waarin die dieren groeien. De informatie die het ‘fossiel water’ oplevert is hopelijk het ontbrekende puzzelstukje hoe schelpen gevormd worden, en draagt hiermee bij aan nauwkeurige informatie over het klimaat uit schelpen te halen.
Klimaat van het verleden als sleutel tot de toekomst
Nieuwe labtechnieken aan de VU maken het nu mogelijk om de chemische samenstelling van dit ‘fossiel water’ te meten in gekweekte labschelpen, en in schelpfossielen van dieren die leefden tijdens perioden met een warm klimaat. Met deze nieuwe metingen hoopt de Winter beter te begrijpen hoe schelpen groeien en hoe gedetailleerde klimaatinformatie uit de fossielen gehaald kan worden. Als dit lukt kan er een soort ‘snapshot’ van warme klimaatperioden uit het verleden gemaakt worden.
Dat moet bijzonder gedetailleerde reconstructies opleveren over seizoensverschillen of het optreden van extreme weersomstandigheden in een warm klimaat. Informatie die nu nog niet te achterhalen is met klimaatreconstructies. Tot slot zegt de Winter: “Door deze metingen kunnen we preciezere klimaatmodellen maken, die tot beter voorspellingen leiden van klimaatverandering in de toekomst, zoals hete zomers en extreme regenval”.
Veni
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft aan Niels de Winter een Veni-financiering toegekend. Hij kan hiermee in de komende drie jaar zijn eigen onderzoek voor het reconstrueren van het klimaat via schelpen verder ontwikkelen.
Het NWO-Talentprogramma geeft onderzoekers de vrijheid om vanuit creativiteit en passie eigen onderzoek te doen. Zij ontvangen maximaal 280.000 euro. Het programma stimuleert vernieuwing en nieuwsgierigheid. Vrij onderzoek draagt bij aan en bereid ons voor op de maatschappij van morgen. Daarom zet NWO in op een diversiteit aan wetenschappers, domeinen en achtergronden. Veni maakt samen met de Vidi- en Vici-beurzen deel uit van het Talentprogramma.
NWO selecteert onderzoekers op basis van de wetenschappelijke kwaliteit en het innovatieve karakter van het onderzoeksvoorstel, de wetenschappelijke en/of maatschappelijke impact van het voorgestelde project en de kwaliteit van de onderzoeker.